آیت الله بهجت و اسلام دونیاسی
مصطفی رزاقی
آیت الله بهجت فومنی (۱۳۸۸-۱۲۹۵) شیعه دونیاسی‌نین تانینمیش بؤیوک دین عالیم‌لریندن بیری ساییلیردی. او ایرانین شمال حیصه‌سینده فومن شهرینده بیر مومن عایله‌ده دونیایا گلدی. آتاسی‌نین حمایه‌سی ایله مکتبخانادان درسه باشلادی. آتاسی اونون دینی علم لره ماراغینی گؤرونجه، اون اوچ یاشیندا آرخایین فامیل‌لردن بیری ایله کربلا شهرینه درس اوخوماغا گؤنده‌ردی. او دؤرد ایل کربلا دینی حوزه‌سینده درس اوخویاندان سونرا، نجف دینی حوزه‌سینه داشیندی. اونون عراق‌دا تحصیلی اوست اوسته اون آلتی ایل چکدی. نهایت ۱۳۲۴-ده دوکتورلر نوخوشلوغونا گؤره اونا ایران قاییتماسینی توصیه ائله‌دیلر. او ایراندا قم‌دا اوتوروب دینی علم‌لری تدریس ائتمه‌گه باشلادی. آیت الله بهجت درس‌لری‌نین کناریندا، ایچ دونیاسینی اخلاقی سجیه‌لرله بزه‌مگی ده هئچ زامان اونوتمادی. آیت الله بهجت عرفانی مقاماتی‌نا گؤره، خالق ایچینده ده چوخ تانینمیشدی. آیت الله بهجت اوزون یاشینا و عراق‌دا یاشادیغینا گؤره چوخلو تاریخی حادیثه‌لرین شاهدی ده اولموشدو.
بیرچوخ دین عالیم‌لری اؤزلرینی درس‌له مشغول ائتمیش و اجتماعی و مدنی مساله‌لرده اظهار نظر ائتمکدن چکینمیش‌لر. بونونلا بئله اونلارین بو مساله‌لر حاققینداکی نظرلری، آز دا اولسا، منه ماراقلی اولموشدور. ائله بو زمینه ده، آیت الله بهجت کیمی تانینمیش اولو عالیمین ده اجتماعی فرهنگی نظرلری داها ماراقلی‌دیر. بو مساله نظرلری قاجار و یا آذربایجان یا عثمانلی حاققینده اولونجا داها ماراقلی حالا گلیر.
آیت الله بهجت هر شئی‌دن اؤنجه، عثمانلی یا ایران مساله‌لرین، اسلامی امت باخیمیندان اله آلیر. اونون نظرینده هر شئی‌دن اؤنجه اسلام امتی بیربیری ایله مهربان و قارداش اولمالی‌دیرلار. او مسلمان قارداش‌لارین و اوندان سونرا شیعه‌لرین بیربیرینه دعا ائتمه‌گینی واجیب بیلیر. اونلاری بیر-بیری‌نین پروبلئم‌لرینی حل ائتمگه چاغیریر. او همیشه سؤزلرینده اسلام دوشمن‌لری‌نین توطئه‌لریندن قورونوب آییق اولماغی توصیه ائدیر.
بیر گون بیر نفر اوندان سوروشدو؛ «عراق‌دا شیعه‌لرین آمریکا عسکرلری اَلی ایله اؤلدورولمه‌سی قارشی‌سیندا بیزیم وظیفه‌میز نه دیر؟» بویوردو «اگر اونلارین مشکل‌لری‌نین حل اولماسینا دوعا ائتمه‌سک، او بیری شیعه‌لرین ده بیزیم گرفتارلیغمیزدا بیزه دوعا ائتمه‌لرینی گؤزله‌یه‌بیلمه ریک» (عباسی، ۱۳۸۷: ۳۳).
بیر باشقا یئرده یئنه ده، اَن آزی شیعه‌لرین بیر-بیرینه دوعا ائتمه‌لرینی اونوتمامالارینی وورغولامیشدیر.
«چوخ اؤلکه‌لرده، ایمان اهلی و شیعه‌لر گرفتار دیرلار. هئچ اولوب کی آجیخاندا یا سوزسوزلایاندا چؤرگه و سویا احتیاج حیسس ائتدیگیمیز کیمی، ایمان اهلی‌نین گرفتارلیغی‌نین رفع اولماسی اوچون دوعا ائتمه¬گه‌ده احتیاج حیسس ائدک؟ یعنی دوعامیز او اندازه اولا کی اونلارین بلالارینی و گرفتارلیقلارینی رفع ائتمه‌گه کفایت ائده؟» (محمد حسین رخشاد، ۱۳۸۲: ۵۰)
او یالنیز شیعه‌لرین مشکل‌لرینی نظرده توتمور، بلکه بوتون مسلمان‌لاری نظرده آلیر.
«اساسا اولابیلر کی مسلمان‌لار و مومن‌لرین مساله‌لرینه بی‌تفاوت اولورکن، یوکوموزو سالم منزیله یئتیره‌بیلک؟ مسلمان‌لارین ایشینه سایغی‌سیزلیقلا مقصودا یئتیشمک امکانی وار می؟» (رخشاد، ۱۳۸۲: ۵۱)
اونون نادر سیاسی نظرلریندن بیری، ایراندا مشروطه مساله‌سینه و ایران‌دان آیریلان تورپاقلارا مربوط اولور.
«بیزیم آللاهین حکمت‌لریندن و تانری‌نین تکوینی اراده‌سی ین مصلحت‌لریندن خبریمیز یوخدور. ظاهره باخاندا، مشروطه جریانی بیر دسیسه ایدی انگلیس طرفیندن کی ایرانی روسیه نین حلقوموندان چیخاردا و اؤز مستعمره‌سی‌نه چئویره. بو ایشده ده موفق اولدو هم ایراندا، هم ده عثمانلی دؤلتینده. آما قاققازین اَن اؤنملی شهرلریندن ساییلان بادکوبه، ایروان و تلفیس¬ده و فتحعلی شاه زامانی ایران‌دان آیریلان اون سککیز شهرده بئله دئییل‌دی. احتمال وئریریک ایران دا روسیه‌نین الینده قالسایدی، او شهرلر کیمی بلشویکی (کمونیستی) اولاردی»
«ائله بونا گؤره، مشروطه جریانیندا بیر مساله‌نی اونوتماق اولماز؛ او دا بودور کی اگر مشروطه اولماسایدی، ایران کئچمیش‌لر کیمی قاجار اَلینده قالاردی و اونلارین روسیه ایله معاهده‌لری اولدوغونا گؤره روسیه‌نین حلقومونا کئچردی و ایندی ایرانین دولتی و میللتی کمونیست ایدیلر. چون کی، روس‌لارین ایراندا درین نفوذلاری وار ایدی و او زامان ایران دولتی اونلارا تابع ایدی» (رخشاد، ۱۳۸۲: ۶۶-۶۵).
کمونیست‌لرین قافقاز منطقه‌سینده اسلام و شیعه علیه¬نه جنایت‌لری آیت الله بهجته چوخ آغیر گلیر.
«روس‌لار، اول بسم الله لاریندا لنین‌ین عکسینی گؤتوروب اکثرا مسلمان و شیعه اولان قافقاز بازار و خیابانلایندا گزدیریب دئییردیلر نعوذ بالله بو شخص پیغمبر(ص)دن ده یوخاری‌دیر.
قافقازلی‌لار اوردا دا آقا سیدابوالحسن اصفهانی کیمی بیر بؤیوک محترم عالیم اولدوغونو دئییردیلر. همین عالیم منبره چیخیب دئمیشدی «بلی لنین عاغیلّی آدام‌دی، آما پیغمبر(ص)ین آیاق قابی‌سی دا اولا بیلمز!» آمما بو حیوان‌لار او مرحومو چوخ فجیع وضع‌ده همان بادکوبه‌ده اؤلدوردورلر! آدام بیر بئله وحشی‌لیگی یوخودا دا گؤره بیلمزدی» (رخشاد، ۱۳۸۲: ۶۶)
کمونیزمین ادعاسی‌نین یالان اولدوغوندا یئنه ده تاکید ائدیر:
«انسان یوخودا دا گؤره‌بیلمزدی کی بیر نفر گله کمونیسم مرامینی ادعا ائده. هئچ بیر دین ده بیر نفرین اؤز مالیندان و زحمت‌له اله گتیردیگی مالدان استفاده ائتمه‌گه حاققی نین اولماماسی بئله یوخدور. دوز دئییرلرسه آزادلیق وار و هئچ بیر اجبار یوخدور دروازه‌لری آچیق قویسونلار گؤرسونلر بیر نفر اونلارین بهشتینده قالیر یا یوخ؟» (رخشاد، ۱۳۸۲: ۶۶)
هر چند، یوخاریدا، ایش اولاندان سونرا مشروطیتین نتیجه‌سینی تانری‌نین حکمت‌لریندن حساب ائدیب، آما مشروطه‌نین بؤیوک عالیم «آخوند» طرفیندن امضالانماسینی دا بیر حیله بیلیر و اونون امضاسی‌نین بو مساله‌ده اولماماسینی آرزو ائدر کیمی گؤرونور:
«مشروطیتین آیاغیندا آخوند – رحمه الله-ین امضاسی، بیر عده ظاهرالصلاح تاجرلر طرفیندن آخوندون اؤز مطالعه اوتاقیندان، تدریسه گئدرکن، پله‌لردن انرکن آلیندی. آخوندون تمام فیکری درسه حاضرلادیغی مطلب‌لر یانیندا ایدی، اونلار دا دئییردیلر بو اسلامین ترویجی‌دیر، کتاب و سنت‌له موافق‌دیر، مجلس‌ین باشیندا آلتی نفر طراز اول عالیم ایلشه‌یهجک، مجلس وکیل‌لری نه شرایطده سئچیله‌جکلر…!» (رخشاد، ۱۳۸۲: ۸۸)
او یئری گلدیکجه عثمانلی دولتی‌نین اقتدارینی اسلامین خیرینه بیلیب اونون دونیانین قدرت‌لری قاباغیندا دورماسیندان راضی قالدیغینی بیلدیرمیشدیر:
«بیرینجی دونیا ساواشیندا مصطفی کمالا (عثمانلی دولتی‌نین صدراعظمی ایدی) رشوه و ریاست وعده‌سی وئردیلر تا عثمانلی سلطانی‌نین قدرتینی تجزیه ائله‌ییب آرادان آپارا و عثمانلی دولتی ترکیه‌یه محدود اولا. بئله‌لیکله عثمانلی دولتی انگلیسین قاباغیندا مغلوب اولدو و ترکیه مصطفی کمال‌ین الینه دوشدو. نئجه کی عراق و حجاز دا انگلیس اَلینه کئچدی».
«عثمانلی دولتی ایکینجی دونیا ساواشیندا او قدر گوجلو ایدی کی طرفسیزلیک اعلام ائتدی. یعنی نه موتفیق‌لر ایله ایدی، نه روسیه ایله. آللاه بیلیر بو نه قدر اسلامین خیرینه ایدی».
«سیدجمال‌الدین اسدآبادی ده اسلام دولتی‌نین گؤجونون آرتماسی اوچون ایرانی عثمانلی‌یا ملحق ائتمه‌یه چالیشدیغی اوچون اؤلدورولدو. آمما ایرانین روس‌لار الینده اولدوغونو، اونلارین ایران‌لا معاهده‌لری¬نین اولدوغونو و بئله بیر ایش باش توتمایاجاغینی بیلمیردی» (رخشاد، ۱۳۸۲: ۱۳۷)
او عثمانلی زامانیندا غلط سیز قرآن ین چاپ اولماسیندان چوخ راضی گؤرونور:
«غلط سیز، عین حالدا خوش خط قرآن تاپماق چوخ چتیندیردیر. سلطان عبدالحمید عثمانی زامانیندا، حافظ عثمان، هر کس اونون چاپ ائتدیگی و سونوندا حکومت مهری باسیلمیش قرآن‌دا غلط تاپسا بیر یا ایکی لیره اونا جایزه وئره جه گینی تضمین ائتمیشدی. من قم دا حافظ عثمان‌ین خطینده بیر نسخه قرآن گؤردم. بیلمیرم افست ایدی یا اصلی چاپ ایدی. هر حالدا بو قرآن-ین امتیازی غلط سیزلیگی ایدی. بو قرآن عثمانلی حکومتی ضمانتی ایله غلط‌سیز چاپ اولموشدو. آما ائله بیل چوخ الده یوخدو» (رخشاد، ۱۳۸۲: ۱۷۱-۱۷۰)
اونا گؤره مسلمان‌لارین چتین‌لیک‌لری، هر یئرده اولمالارینا باخمایاراق، هامی مسلمان‌لاری ایلگی لندیردیر.
«اگر چین ده بیر مسلمان مبتلا اولسا، اونون بلاسی بیزیم بلامیزدیر. بیز گرک اؤزوموزو اونون کیمی گرفتار بیلک!» (رخشاد، ۱۳۸۲: ۱۸۸).
قایناقچا
مهدی عباسی (۱۳۸۷)، نفس مطمئنه، ناگفته هایی از عارف کامل حضرت آیت الله بهجت(ره)؛ ، قم: انتشارات تا ظهور.
محمد حسین رخشاد (۱۳۸۲)، در محضر آیت الله العظمی بهجت؛ ، قم: موسسه فرهنگی سماء.