قارا باسما – منصور مظلومی
قارا باسما – منصور مظلومی
اسد‌گیلین دیره‌یی قیزیلدان اولاجاقدی! رحمتلیک سکینه خالا اؤزو دئیردی:
«آنامین عاغلی باشیندا اولسایدی ایندی بالالاریمین دیره‌یی قیزیلدان اولاجاقدی.»
آمما عاغلی باشیندا اولماییب. اودونا، سویا یوللاییب؛ کونده داشیددیریب؛ خمیر یایدیریب. نم نئچه ایل یانیندا ساخلاییب. یاخاسینداکی سانجاغی عاغلی کسمز اوشاغا آچدیراناجاق ایشینی گؤردوروب. اؤزو ده چوخ ایش گؤردوروب. آنجاق «قیزیل گتیرتمک» هئچ یادینا دوشمه‌ییب!
یاخاسینی سانجاقدان قورتاریب قاچاندا «ایسته‌سَیدین سنه چاناق_چاناق قیزیل گتیره بیلردیم؛ آمما سن منی هئی اودونا یوللادین!» دئمیشدی آل آروادی. ایش ایشدن کئچندن سونرا دئمیشدی.
دوغرو دئییرمیش؛ یالان دئمزمیش؛ سؤزو سؤز ایمیش سانیردى سکینه خالا.
سکینه خالانین ننه‌سینه «سنین یئددی آرخاندان دؤنه‌نینه دیمه‌یه‌جه‌یم دئمیشدی.» دئمیشدی؛ دیمه‌میشدی ده! سکینه خالا اسدی آرخایین دوغموشدو. کؤرپه‌لییینده قونداغینا شوه ده تاخمامیشدی هئچ! سکینه خالانین آتاسی‌نین سؤزو ایله بوتون طایفا اوشاقلارینى آرین _ آرخایین دوغموشلار. هئچ آل آروادیندان قورخمامیشلار. اونلارا دیمز دئمیشلر.
آمما گئنه ده حاییف! قارینین عاغلی باشیندا اولسایمیش طایفانین کئچینه‌جه‌یی شاهدان بئله باش اولاجاقدی. قارینین عاغلی باشیندا اولسایدی سکینه خالا اؤلندن سونرا دا بالالارى حیطلرینى ساتمازدیلار. ساتسایدیلار دا دام_داشینى سؤکوب دیرکلرینى بؤلوشوب سونرا ساتاردیلار اسد‌گیل! قارداشلارینی بیلمیرم؛ آمما اسد پایینا دوشن دیرکلری اؤز ائوینین دامینا آتدیرمازدی. اولاری قند کیمی دوغرادیب توربالارا ییغاردی. دوغرایاندا دا آلتینا مئزردن قورامادان زاددان سالاردی. قیزیلین اویونتوسو دا قیزیلدی هر حالدا. نم نه‌قدر بویون باغیسی، قول باغیسی چیخاردی….
آمما اسدین آروادی بویون باغی زاد سالمیر کی! اسدین ده دیشی چورومز! چوروموین ریشه ندن قیزیل قویدورسون؟!… هله هئچ قیزیل توربالارینا دا یئر تاپمازدی؛ اوغرودان قورخاردی….
بلکه ده سکینه خالا دوز دئییرمیش؛ اسد بوتون بونلاری دوشونوب دوشونوب، گؤره‌جکدى ائله دیره‌یی تزه ائوین دامینا آتسا یاخشی اولار. او اوزدن دوغرامازدی. قندکیمی قیرمازدی. ائله ائوینین دامینا آتاردی. آتینجا دا اسدین دیره‌یی قیزیلدان اولاردی! اولماسینا اولاردی؛ آمما قارینین عاغلی باشیندا اولسایدی اولاردی!
قاری بیلیجی، باشاریقلی آرواد ایمیش. آل آروادی قوش دئییل کی تله قوروب توتاسان! باشاریق ایسته‌ییر. آیری آدام تندیر دامی‌نین باجاسیندان آل آروادینین هر بیری نئهره بویدا اولان امجکلرینی ساللانمیش گؤرسَیدى، قورخوسوندان اوره‌یی کئچیب تندیره دوشردی! آمما سکینه خالانین ننه‌سی ائرکک قورد اوره‌یینی چیی_چیی یئدییینه گؤره هئچ قورخمامیشدی. ارسینی گؤتوروب دؤشونه تاخمیشدى آل آروادینین. سونرا یاخاسینا سانجاق تاخیب ساخلامیشدى.
بیزیم تنگه‌ده ننش ننه ده چؤرک یاپاندا توتموشدو آل آروادینی. آنجاق بیزدن آشاغی محله ده ارسینی دؤشونه تاخیب توتمامیشدى قیزیل دیشین باباسى! او، قارا آتین بئلینه قیر یاخیب توتموشدو. قیر یاخیب تؤوله‌ده گیزلنمیشدی. گئجه یاریسی آل آروادی گلمیشدی. نئهره بویدا اولان دؤشلرینین بیرینى ساغ چییینینه، بیرینی ده سول چیینینه آتیب آتین بئلینه سیچرامیشدی. سحره جن چاپیب، جوم جولوق تر ایچینده آتی تؤوله‌یه قایتاراندا توتموشدو.
اونون دا یئددی آرخاسیندان دؤنه‌نینه دَیمه‌یه‌جکمیش آل آروادی. آند ایچمیش‌میش! قیزیل دیشین باباسی دئییرمیش:
ـ من ده اودونا یوللاردیم. خرمنده ول اوستونه قویاردیم.
آمما من اونا اینانمیرام! آل آروادینا گتیرتمه‌میشلرسه، قیزیل دیشین دیشلرینین قیزیلینی هاردان آلمیشلار؟!
او زامانلار کرَمَت بیر بئشلیک آلیب ایکی قیزیل دیش قویورموش. کرَمَت «یئددی بئشلیک قیزیل آلیب، ایکیسی آلت انگی، ایکیسی اوست داماغینا، دؤرد قیزیل دیش قویدوم اونا» دئییرمیش.
کرَمَت اؤنجه‌لر شاگیرد قالارمیش. سونرا آیریلیب اؤزو دیش قویماغا باشلامیشدی. او یولدان دا پارلامیشدی. داها سونرا دا دیره‌یی قیزیلدان اولموشدو. یوخسا اونون دا ائوینین دیرکلرینی باباسی آل آروادینا گتیرتمه‌میشدی. او دا اودون گتیردیب کول، سو گتیردیب سودوک ائله‌میشدی. کرَمَت اؤزو هارداسا، نه تهرسه بئشلیکلری اریدیب دامینا دیرک ائتمیشدی.
باخاندا تکجه اسدین قاری ننه‌سی دئییل، بو ماحالدا کیمسه‌نین عاغلی باشیندا اولماییبدیر! بو ماحالین قاریلاری مین بیر آل آروادی توتوبلار. آل‌آروادی دا یاخاسیندان قیییغی‌می؟ سانجاغی‌می؟ یوخسا بوینوندان مونجوغومو؟ عاغلی کسمز اوشاغا آچدیریب قاچیب قورتارمیشدی اؤزونو. منى ده آل‌آروادی توتار کیمی توتوبلار! آنجاق من هله اؤزومو قورتارا بیلمه‌میشم.
هر گون دالیما کوچوکلرینی ساریدیب اودونا یوللاییرلار و بالیق اتی قویروغوندا چورودورلر منی! دونن بی‌لرینی قویونون دیبیندن چکیب چیخارتدیم! ایپی بوینوما نوخدالاییب بیزله‌دیلر. چک دئدیلر. چکیب چیخارتدیم. بیر وکیله یئددی خلوَر اوی گرکیردی؛ منه بیچدیریب، منه چاتدیلار هامیسینی!
آخشام اولونجا دا اوشاقلارینین مشقینی یازدیردیلار منه. مین بیر تاباق کاغیذدا یازدیردیلار. سونرا ائششکلری بودلاریندان داغلاییب قوخوسونا دویوزدوردولار منی.
بوگون ده خوروز بانیندا تؤوله‌دن اوینایا _اوینایا چیخدیغیمدا قاپی قونشو آغزیمین دادینی تامسینیردیلار. اویناقلامام ایچیمین گیجیشمه‌سیندن ایدی. او قیییق اوزوندن ایچیم گیجیشیردی. یئنی تکنولوژی اسکی‌لرده اولدوغو کیمی قیییغی یاخاما دئییل، ایچیمه سوخا بیلمه‌لرینی ساغلامیشدی. داها عاغلی کسمز اوشاغین دا الیندن بیر ایش گلمزدی!
او گون؛ «قارا» منی توتدوغو گون بیر مریضخانایا گؤتورموشدو. تونلوک ایدى. هامى اوردایدى. کرَ‌مَتین اوشاقلاری یوخ ایدیلار. هامیمیزی بؤیوک بیر ماشینین اؤنونده سیرایا دوزدولر. قارانین بویروغو ایله ماشینا تپیلدیک. ماشین ناریلتی ایله ایشه دوشدو. قارا دالدان باسیردی و بیز قارانلیق، اوزون، دمیر کؤهول کیمى بیر لوله‌نین ایچینده قیوریق ایتی تییه‌لر آراسیندان کئچیردیک. کئچرکن ده سوموکلریمیز اووولوب اتیمیز خینجیلیردی. ماشینین او باشیندا، او دمیر سوزجکدن کئچدیییمیزده یوم یوموشاق اولموشدوق. قارا اوزون دیرناقلی اووجونا آلیب وزده‌له‌دی؛ یوغوردو منی. سونرا قیچلاریمین آراسینا چاتاجاق قدر اوزون بیر قیییغی بوینومون دالیندان ایچیمه سوخوب ایشه یوللادی. چؤللرده درین قویو قازماغا؛ دونوز اوتارماغا؛ ایت قاتیغى گتیرمه‌یه؛…. داها مین بیر ایشه یوللادی.
اسدین قاری ننه‌سی‌نین عاغلی باشیندا اولسایدی قارا منی توتمازدی! توتسایدی دا بوشلاردی. عاغیل دیشیمین قیزیلدان اولدوغونو گؤرسَیدى توتمازدى. بیلردى کره‌مت دیش قویارکن اوزون ایینه ایله بئینیمی اوووب اریمیش قیزیلدان اوست داماغیمدان بئینیمه یئریدردی. دیشیم قیزیل اولماسایدی دا اسدین ائوینین دیره‌یی‌نین اوجوندان بیر قیرتیم کسیب وئرردیم قارا اؤزو اریدیب بئینیمه یئریدردی. اسد بیر قیرتیمی وئرردی. دوواردان ائشیییه چیخان اوجوندان کسیب وئرردی. اوشاقلیقدا بره‌سی‌نین هامیسینی اودوزاندا بره‌مین اوجوندان قیرتیب بئش_آلتی قیغلیق وئرردیم اسده. اونا گؤره وئرردی. قیزیل بئینیمده قورقوشوم کیمی دونونجا داها قارا مندن قورخمازدی. ساچلاریمی گون کیمی پوروق، اولمایان امجکلریمی ایچینه سو دولدورولموش لاپ یئکه قوووق کیمی سینمدن ساللاق گؤرمزدى. توتولدوغوم گون قارانین گؤزلرینه ماریددیغیمدا گؤرموشدوم قارانین مندن قورخدوغونو. گؤى گؤزلرینین لاپ دیبینده گؤرموشدوم. اسد ده گؤرموشدو….
سیزه دئدیکلریمین چوخونو اسد منه دئمیشدی. دئمیشدی کی، او، قاری ننه‌سی‌نین یئرینه اولسایمیش قیزیل یادینا دوشردی. من ده دئمیشدیم:
ـ منیم ده!
او گون؛ توتولدوغوم گون؛ ازیللنلرین بوتونو کیمی منیم ده عاغلیم باشیمدا ایدی. بولاری توتولدوغوم گونون اؤنجه‌سی گئجه‌سی دانیشیردیق اسدله. اسد قارانین دالینا دوشدویو گئجه.
گئجه یارینی کئچمیشدی. یارینی چوخ کئچمیشدی. سحره یاخین ایدی. هله یاتمامیشدیم. «سون شامان افسانه‌سی»نی ایزله‌ییردیم. اسد گلدی قاپییا. گلمه‌میش اس.ام.اس یازمیشدی:
ـ یاتیبسان؟
یازدیم: یوخ!
بیرآز سونرا یازدی: قاپیدایام؛ چیخ!
شالواریمی گئییب چیخدیم: نه اولوب؟
ـ «تئز اول گل؛ دئیه‌رم» دئدی.
خیابان اوزو آشاغی دئمه‌یه باشلادی. قالانین آلتینا قدر یئریدیک. اسد بیر دوزونه دانیشیردی. گئجه تویدان گلرکن قارانی قالادا گؤرموشدو. بورجون باشیندا. قوشقولانیب دالینا دوشموشدو.
قالانین آلتیندا اؤسکورک داشینا چیخان یولو گؤرستدى؛ «باخ؛ بوردان گئتدی» دئدی.
«… من ده دالینا دوشدوم. دره‌نین تورو یولو تینینده‌کی آچیقلیقدا آی ایشیغینا گؤردوم؛ چؤل گؤیرچینینی توتوب یئدی! یئییب یولا دوشدو. بوغلاریندان قان دامیردی. من ده سییییه_ سییییه ایزله‌دیم. قالادان چوخ اوزاقلاشاندان سونرا بیر کؤهوله یئتیشدی. کؤهولون آغزیندا اویان ـ بویانا باخیب ایچَری کئچدی. من ده یاخینلاشدیم. کؤهولون آغزینداکى یئکه داشین آرخاسیندان بویلانیب باخاندا اولارى گؤردوم. اورتادا اود قالاییب اودون قیراغیندا چنبر وورموشدولار ائله بیل تویلاریدی. یوخاری باشدا بیرکیشی اوتورموشدو. دونوزا دا اوخشاییردی، آداما دا! بدنی آدام کیمی ایدی، آنجاق باشیندان دونوزا اوخشاییردی. آیاغیندا آت کیمی دیرناغی واریدی. او بیردن دئدی:
«آشیق شانی»دور اوینا!
اوندا گؤردوم کى، قارا دوشدو اورتایا! دال قیچلاری اوستوتده دوروب قویروغونو آغزینا آلیب زورنا چالا_چالا اوینادی ! قورخدوم. دای دورمادیم. قاچیب گلدیم.»
قارانی تانیییردیم. زیل قارا توکلو بیر پیشیک ایدی! بالالیغیندا اؤزوم توتوب وئرمیشدیم اسده. ائولرینده سیچان واریدی. سکینه خالا «اسد سن آللاه بیر پیشیک تاپ گتیر اؤتور بو حیطه» دئمیشدی. من ده اومای ننه‌مین آزدیردیغی یئددی پیشیک بالالاریندان بیرینی توربایا سالیب یئدی کنددن دولاندیریب گتیریب وئرمیشدیم اسده. اسد ده اولیندن پیشیکدن قورخاردی. قارادان دا قورخاردی. قارانی یان یؤره‌سینه قویمازدی. آمما سیچاندان داها چوخ قورخاردی. هئچ اولماسا قارا بیرآز دیل آنلاییردی. «قارا یئری اویانا؛ دئیینده گئدیر» دئییردی!
دوغروسو هئچ دیلدن ده آنلامیردی. اسد اؤیله سانیردى. آنلاسایدى سکینه خالانین پیتی‌سیندن ات اوغورلاییب، قاب قازانیندا گؤزو اولمادى. «بیزیم اتى یوخ؛ سیچانلاری یئ» دئیینده آنلاردی. آمما منیم ده، سکینه خالانین دا یازیغی گلیردی. آپاریب اؤتورسیدیک چؤله آجیندان اؤلر دئییردیک…
ایسته‌دیم دئیم: «آی اسد! سن گوندوز گون اورتا چاغی، گون ایشیغینا قالایا تک باشینا گئده بیلمیرسن، گئجه آی ایشیغینا او کؤهوله نجور گئتدین چیخدین؟!» آمما دئمه‌دیم. «سنی قارا باسیب» دئدیم.
آند ایچدی کی، دوز دئییر. قارا زاد باسماییب. چؤره‌یه آند ایچدی. «چؤرک حاققى!» دئدی.
هاوا ایشیقلانمیشدی. اسد بیرآز توخدامیشدی. بیلیردیم قارانین قورخوسوندان تک باشینا ائوه گئده بیلمیر.گوله -گوله دئدیم:
گئدک سیزه. گؤرک قارا دؤنوب؟!
… حیطده قارا قاباغیمیزا قاچدی. اسد اؤزونو منیم آرخاما وئردی. گلرکن یولدا شنتیر آلمیشدیم. شنتیری الیمده ساللاییب گوله_گوله «آشیق شانی گل اوینا» دئدیم.
سؤز آغزیمدان چیخار چیخماز قارا داها قویروغونو بوللامادی. ماراغا یاتیب میریلداماغا باشلادی. دوز گؤزلریمین ایچینه ماریددی. گؤم‌ـ گؤى گؤزلرینین لاپ دیبینده دؤشلرى نئهره بویدا ایکی آل‌آروادی گؤرونوردو. ایکیمیز ده قورخموشدوق. آمما قارا داها چوخ قورخموشدو. آل آروادیندان قورخار کیمی قورخموشدو. قورویوب قالمیشدیق.
بیر آندا قارا آتیلیب نئهره بویدا اولان د ؤشو ارسینه تاخار کیمى صیفتیمى جایناغینیا توتدو. اوز گؤزومو دیدیب قاچدی. یوخ اولدو.
جایناغی گؤزلریمى توتمامیشدى، آنجاق گؤزوم داها گؤرموردو. قان اوز گؤزومو بوروموشدو. گؤتوردولر مریضخانایا. باشیمین اوستونده دؤشونده مین یارا ایزى اولان،