اؤلوم قیرمیزی آژیردیر – علی محمدبیانی
اؤلوم قیرمیزی آژیردیر؟
علی محمدبیانی
۱
فیکر ائدیردیم او قیز، اوشاقلیغیمدا گؤردوگوم کیمی قالاجاقدیر. منیم او قیز ایله تانیشلیغیمدان، دوز ۷ ایل کئچیردی. قیز اوشاغی یئددی ایل‌ده بو قدر یئکه‌لرمیش؟ ایندی من ۱۶ یاشلی‌یام و او ۱۵ یاشلی. اونو ایلکین دفعه ۹ یاشیمدا نفت صفینده گؤردوم. او ایل جنگ تازا باشلانمیشدی. هر بیر شئی صف ایله آلینمالی ایدی. نفتین ده آلماسی، بیر نفر الی بوش ایستردی.
من نفت چلله‌گی الیمده، صفین سونوندا دایانمیشدیم. بو آندا آلچاجیق، یوغون‌ـ‌یومورو، قاتما بؤرکلو بیر کیشی الینده بیر چللک یئتیشدی. بیر قیز دا اونون دالیسیجا گلیردی. کیشی، منی قیزا گؤسته‌ردیب، دئدی: «باخ بو اوغلان دا بیزیم تازا قونشوموزدو. سن ده بوردا دایان. نوبتیز چاتسا، نفتی آلین. من اؤزوم ده گللم»
من بو بالاجا قیزین اوزونه باخدیم، اما نظریمه تانیش گلمه‌دی. چون اوچ گون اولمامیشدی، بیز او کوچه‌یه گلمیشدیک. البته او اوچ گون‌ده ده «بومباردومانلیق» قورخوسوندان همیشه زیرزمی‌ده اولموشدوق. من کوچه‌یه چیخاندا، آنام قاچاراق گلیب منی توتوب ائوه باساردی. اما ایندی نفت صفینده قونشوموزون قیزینی گؤرورم. قیزین اوزونه باخاندا آنام دئمه‌لی «ماشاء‌الله شیرین» اولدوغونو حس ائتدیم. سونرا جسارت‌له سوروشدوم:
– آدین نه دی؟
– منیم آدیم «آرزی»دی!
من هئچ واخت بئله بیر آد ائشیتمه‌میشدیم. من ائشیتدیگیم آدلار، آنام دئمه‌لی بوتون «گناه آد» ایدی. مثلاً؛ زهرا، فاطمه، زینب، کلثومه، رقیّه، معصومه و…. من آرزی آدینی ائشیتجه‌گین، بیر آیری جور آدام‌لارلا قونشو اولدوغوموزو حس ائتدیم. اما آرزی هئچ واخت منیم آدیمی سوروشمادی.
چوخ زمان‌دان سونرا نوبتیمیز چاتدی و بیز نفتیمیزی آلدیق. اما نه قدر باخدیق، آرزی‌نین آتاسی تاپیلمادی. چاره‌سیز چللک‌لری گؤتورمه‌گه مجبور اولدوق. اما گوجوموز چاتمادی. او زمان‌لار نفت چللک‌لری‌نین دوز اوست اورتاسیندا بیر ال یئریسی اولاردی. من او چللک‌لری نئجه آپارماغا فیکرلشیردیم. بیردن گؤردوم آرزی بیر اوزون «چاپیت» تاپیب گتیردی. سونرا سهمان‌لا او پارچانی چلله‌گین ال یئریسینه سالدی. منه ساری گولومسه‌نیب دئدی:
«بیر طرفیندن سن یاپیش، بیر طرفیندن من»
گؤردوم آرزی یاخشی یولونو تاپیبدیر. او آندا آنامین سؤزو یادیما دوشدو کی: «اوغلان گون‌ده بیر بوغداجا یئکلسه، قیز بیر آرپاجا یئکه‌لر» من حس ائتدیم قونشوموزون قیزی من‌دن کیچیک اولاـ‌اولا نه فیکرلی قیزدیر. بیز آتالاریمیزی گؤزله‌مه‌دن، او ایکی چللک نفتی، ائوه گتیردیک.
او آخشام، قاران قاتیشاندا آنام‌دان گیزلین کوچه‌یه چیخدیم و آرزی گیلین قاپی‌لارینی دؤیدوم. اتفاق اوزره، آرزی قاپینی آچدی.
– «گل کوچه‌یه ایشیم وار» سؤیله‌دیم.
– «نه ایشین وار؟»
– «نه ایشیم وار؟ بیلمیرسن بَیَه گئجه‌لر، صداّمین طیّاره‌لری گؤی‌لری گزیر. یاخشی گل اونلارا باخاق دا»
البته او ساعات‌لار بیزدن آیری کیشی‌لر و بعضاً آروادلار و اوشاق‌لار دا خیابانا چیخاردیلار. ایندی هامی‌نین گؤزو گؤی‌ده ایدی. من ده آرزی ایله بیرلیک‌ده گؤزوموزو گؤیه تیکدیک. نه من، نه آرزی هئچ بیریمیز اولدوزدان باشقا بیر شئی گؤره بیلمه‌دیک. من چوخلو چالیشاندان سونرا آرزی‌دان سوروشدوم:
– «سن طیاره‌نی گؤره بیلدین؟»
آرزی گؤزلری گؤی‌ده سؤیله‌دی:
– «هله گؤره بیلمه‌میشم. اما فیکر ائلیرم، او اولدوزلارین ایچینده دی.»
سونرا آرزی، اؤزونو منه یاخینلادیب، بیر الینی منیم سول گؤزومه قویوب دئدی:
– «ایکی گؤزلو باخمازلار کی، طیاره‌نی گؤرمه‌گه، گرک، بیر گؤزلو باخاسان.»
اما آرزی‌نین رغمینه، من هئچ واخت صدامین طیاره‌سینی گؤرمه‌دیم کی گؤرمه‌دیم.
۲
دئدیگیم کیمی منیم دوققوز یاشیم و آرزی‌نین سککیز یاشی وار ایدی. یعنی من اوچو و او ایکینی اوخوردو. او گئجه آرزی ایله بیرلیک‌ده بیزیم حیطیمیزده درس یازیردیق. گون باتارکن آنام آرزینی قویمادی ائولرینه گئتسین. سونرا گئدیب آناسینا خبر وئردی. او گون رادیونون اعلانینا گؤره، هامی بوتون پنجره‌لرینه پرده چکیردیلر. اونا گؤره، آنام پرده توتماق ایسته‌ییردی. او گئجه آتام و بؤیوک قارداشیم، ایش اوسته قالاجاق ایدیلار. من و آرزی آناما کؤمک اولدوق. آنام پنجره‌لرین اوچونو پرده‌له‌دی. اما بیرینه پرده‌میز چاتمادی. آنام گئدیب، بیر یورغان گتیریب، پنجره‌یه توتوردو. آرزی الینده چکش و من الیمده میخ دایانمیشدیق. بیردن آرزی ییخیلدی. من اونو او حال‌دا گؤرنده چیغیردیم. آنام اؤزونو یئتیره‌نه، رادیودان آژیر سسی ائومیزه دولموشدو. یعنی صدامین طیاره‌لری زنگانا حمله ائدیبلر. من او سس‌لری اونوداراق، آرزی‌نین قیدینه قالدیم. اؤز اؤزومه فیکرلشدیم؛ بلکه ائله اؤلوم بوجور اولار. یعنی آدام ییخیلارکن، قیرمیزی آژیر سسی نه تکجه بیزیم ائومیزی، بلکه بوتون شهری دولدورار. دوزون سؤزو من، اؤلومون قیرمیزی آژیر اولدوغونا فیکرلشدیم.
آنام آرزی‌نین اوز گؤزونه سو چیله‌دی. قیزین رنگی گچ کیمی آغارمیشدی. دوداق‌لاری اسه- اسه آینیدی. آنام قورخما- قورخما، دئیه اونو باغرینا باسدی:
«یازیق قیزین گؤزلری‌نین کؤکو سارالدی، اورگه باخ، سانکی گؤیرچین اورگی چیرپینیر. بئلم آرزی‌نین اورک گئچمه‌سی وار. الله اؤزو رحم ائله‌سین.»
۳
بومباردومانلیق گون‌لری گلدی گئچدی و بیز او ایلین یایین‌دا، او کوچه‌دن کؤچدوک. بو یئددی ایل‌ده آرزی‌نین گؤروشو ایکی یول، منی اونلارین ائولرینه چکدی. اول یول ۱۵ یاشیمدا یعنی اونونجو کلاس‌دا، ایکنجی یول اون آلتی یاشیمدا. بیرینجی دفعه آرزی ائوده یوخ، مدرسه‌ده ایدی. اما تاقچادا، اونون بیر عکسی، اوشاقلیغی کیمی گولوردو. من او عکسی گؤرجه‌گین، ایلدیریم کیمی بیر شئی گؤزومدن دولوب، اورگیمین باشیندا اگلَشدی. سونرالار بیلدیم او ایلدیریمین آدی «عشق» ایمیش. او گون، لیلا خالا منه اولماسین احترام‌لاری ائله‌دی. آرواد ائله بیل اؤز ایتگین اوغلونو تاپمیشدی:
«چوخ چوخ خوش گلیبسن. ای منیم قدیم قونشومون اوغلو، هامی وفاسیز چیخدی، فقط سن وفالی قالیبسان. سنه مالیم، جانیم قربان، نه یاخشی ایش گؤروبسن بیزه گلیبسن، سنین آدین آرزی‌نین دیلیندن دوشمز. حیف اولسون ایندی مدرسه‌ده دی.»
من آرزی‌نین عکسینه بیر باخدیم. ایندیسه اؤزونه گؤره بیر خانیم اولوبدور. اونون فیر و قالین ساچ‌لاری مقنعه آلتیندا گیزلنسه ده، منی حیران ائتمه قدر گؤرسه‌نیردی. آرزی‌نین شیطان گؤزلری و کؤلگه‌لی قاش‌لاری، گؤزومون اؤنونده دایانمیشدی. او گون آرزینی گؤره بیلمه‌دیم.
ایکینجی دفعه دوز بیر ایل اوندان سونرا ائولرینه گئتدیم. لیلا خالا قاپینی آچدی. منی گؤرجک، اوز گؤزومدن اؤپوب، ایچَری چاغیردی. اونو، بیر آز قوجالمیش حس ائتدیم. شادلیغی و شوخ سسی قالیردی، اما بنیزینده کئچمیش گون‌لرین یازیسی و قوجالیغین سطرلری اوخونوردو. منه چای گتیره‌رک؛ آتا- آنامی سوروشدو؛ و آرزی‌نین ایندی گلمه‌سیندن خبر وئردی.
بو آندا بیر لحظه حس ائتدیم؛ لیلا خالا داها منیم اوشاقلیغیمداکی لیلا خالا دگیل. دئدیم گؤره‌سن، منیم بورایا گلمه‌گیمه راضیلاشمیر، نه بیلیم بلکه ده آرزی منی اونودوبدور. من بو فیکرلرده، او قدر چکمه‌دی قاپی دؤیولدو. لیلا خالا قاپینی آچاندا من آلچاجیق پنجره‌دن باخیردیم. بیر آندا قارا چادرالی، ماوی مقنعه‌لی، بیر قیزی یانار اود کیمی، گؤزومون قاباغیندا گؤردوم. حیطین اورتاسیندا آناسی‌لا دانیشارکن، اونو بیر آلوولانمیش آغاج کیمی ساندیم. عجبا حیط‌ده یانار بیر آغاج. سانکی او آغاجین آلوولاری منی قاپسامیشدی. من‌ده دانیشیق دیلی باغلانمیشدی، یعنی گؤره‌سن، بو منیم قدیمکی آرزیم دیر…
آرزی گؤزلری پاریللارکن، گوله‌ـ‌گوله اوتاغا گلدی. یئددی ایل‌دن سونرا ایلکین گؤروشوموزده نه دانیشا بیلردیک؟ بیز او آندا بیر بیریمیزین گؤزوموزه باخا بیلمه‌دیک. اما من اونون سسینده، آناسیندان دویدوغوم نیسگیلی، یئنی دن دویدوم. نه ایسه منه هئچ بیر شئی بللی دگیلدی. منیم قاباغیمدا ترله‌ییب، قیزاران آرزی، چوخ مهارت‌له اصلی سؤزونو بئله سؤیله‌دی:
«بابام، داها درس اوخوماغیما اذن وئرمیر.»
لیلا خالا حیط‌دن گلیب بیزیم صُحبتیمیزین آراسینا گیردی:
«آرزی‌نین «اورک گئچمه»سی، آتاسینی چوخ نگران ائدیبدی. اونون حوصله‌سی چکمیر، آرزی درسینی قورتارسین…»
من داها لیلا خالانین سسینی ائشیتمیردیم. اؤز اؤزومه فیکرلشدیم:
«لیلا خالا داها بس دیر. من بو حکایه‌نی آخیرا کیمی اوخودوم. یعنی آرزی‌نین ائلچی‌سی وار و درس اوخوماسی هدف‌سیز بیر ایش گؤرونور. نه یاخشی کی تئز ائوـ‌ائشیک باشی باغلاسین، نه یاخشی…»
۴
بو بؤیوکلوک‌ده زنگان‌دا، ابداً آرزی‌نین بیر داها گؤروشونه فیکر ائتمزدیم. پاساژلارین بیرینده بیردن گؤزوم بیر نئچه نفره ساتاشدی. عجبا اونلارین ایچینده آرزینی دا گؤردوم. او قیز لاپ گؤزللشمیشدی. اونون هاله‌سی‌نین اطرافیندا نه تکجه لیلا خالا، بلکه بیر آیری غریبه خالا و نئچه نفر ده گنج قیز گلین دایانمیشدیلار. البته او آدام‌لارین ایچینده، بیر غریبه کیشی هامی‌دان چوخ منیم دقت مرکزیم اولدو. آغ کؤینک، توکو ساللاق و تقریباً اَنلی کورک بیر کیشی. اَن آزی من‌دن بئش یاش بؤیوک اولاردی. اونلار بیر قیزیلچی دوکانی‌نین قاباغینا توپلاشمیشدیلار و ندنسه بیر مسأله‌دن بحث ائدیردیلر. من او جماعتی گؤرندن بیر آز سونرا، هامی‌سی بیردن حرکت ائتدیلر. بو حرکت او قدر سرعت‌له اولدو کی من حتّی بیلمه‌دیم، اونلار پاساژین هانسی سمتینه یوللاندیلار، من هانسی سمتینه. قان‌ـ‌تر ایچینده ایکن، پاساژین خلوتینه سیغیندیم. بیر آندا گؤزلریم قارالدی. قولاق‌لاریم غریبه بیر سس‌لرله دولدو. سانکی بوتون دونیا منه قاه‌ـ‌قاه گولوردو. اونلارین ایچیندن، آلچاجیق، یوغون یومورو و قاتما بؤرکلو بیر کیشی الینده بیر نفت چللگی، منه باخیب، آرزینی منه تاپشیریردی. اما منیم ذهنیمده، قیرمیزی آژیر، اؤلوم کیمی بوتون شهری آلیب یاتمیشدی!
زنگان/ یای ۱۳۸۷