بیر آشیغین غملی حئکایه‌سی
بیر آشیغین غملی حئکایه‌سی
هلیا بشیرزاده
او گئجه شعر و موسیقی مراسمیندن سونرا همیشه‌کی کافه‌میزه گئتدیک. دئمه‌لی هر آی شعر گئجه‌سی قورتاراندان سونرا اوردا بیر یئره ییغیشیردیق. آشیقلارین سازینین سسیندن سرخوش ایکن هیجانلی هیجانلی هنر و ادبیاته گؤره دانیشیردیق. کافه همشهریلرین بیرینین ایدی. اوردا یئدیییمیز اردبیلین غذا و شیرنیلری، بیزه دئدیکجه یاپیشیردی. تهراندا یاشایان بیز تورکلره، او یئرلی غذالارین یئمهیی، کافه‌ده‌کی فضا و آداملارین لهجه‌لری آنا یوردوموزو یادا سالیردی. بو، دوغرودان دا غنیمت ایدی. شاعر دوستلاریمیز شعر اوخویوردولار و بیزلره مخصوص اولان به به! ساغ اول! یاشا! کیمی تانیش کلمه‌لر کافه‌یه دولوردو.
او گئجه یاشلی بیر کیشی کافه‌نین بیر بوجاغیندا اَیله‌شیب قلیان چکیردی. سَسسیز اولسایدی دا، آنجاق بحثلره، دانیشیقلارا قولاق آسیردی. اورا گلنلرین چوخو تانیش اولوردو و بیر بیریمیزی تانیییردیق. او کیشی آمما غریبه ایدی؛ او واختاجاق اونو کافه‌ده گؤرمه‌میشدیک. دئدیک بلکه شاعیر اولا، آمما او دئدی کامیون سوروجوسودو و او آرادا ماشینینین یوکله‌نمه‌یینی گودوردو. گئجه یاریسی دا اردبیله طرف یولا دوشمه‌لی ایدی. آشیقلاردان سؤز دوشموشدو. اونلارا گؤره دانیشدیغیمیزدا، او غریبه کیشی ده بیر آشیغین عجیب ماجراسینی بیزه تعریفله‌دی. جدی دانیشدیغیندان، اونا قولاق آسان هرکس او عجیب ماجرانی اینانماغا باشلامیشدی. بیردن هامی ساکیت اولدو. او تای بو تایداکی میزلرده اَیله‌شنلر ده دؤنوب، اونا قولاق آسیردیلار. غریبه کیشینین بور سَسی کافه‌یه دوشموشدو. او گئجه، او کیشی بیزه بئله سؤیله‌دی:
دئدیییم بو سؤز، کئچیب گئتمیشیندی و اَللی ایل بوندان قاباق باش وئریبدی. اوندا من تزه جاوان ایدیم. قارداشیم مشکیندن او یانا، پرت بیر یئرده سرباز گئتمیشدی. گره‌ک مئشهدن کئچیب، یاریم گون ده یول گئدیردین. پادیگان چایین او تاییندایدی. بیلمیرم ایندی او چایین آدی نَدی. او ایللر یاغیش یاغمادیغیندان، یئردن بوغدازاد آز گؤتورولموشدو. دؤلت سربازلارین جیره‌سینی یئتیریب وئره بیلمیردی. هر نئچه واختدان بیر، ائوده چؤرکدنزاددان ـ اَلیمیزه گلن هر بیر زادی ـ توربایا ییغیب، قارداشیما آپارماق اوچون وئریردیلر منه. او پادیگاندا، آجلیقدان دَریلری سوموکلرینه یاپیشمیش چوخلو سرباز گؤرموشدوم. اونا گؤره ده، او یولون چَتینلییینی جانیما آلیب، دوروب اردبیلدن مئشکینه گئدیردیم. اوردا مئشه‌یه چاتمامیش، بالاجا بیر قفه‌خانا واریدی. پادیگاندان قاییداندا، اوردا دینجه‌لیب، چایدان چؤرکدن یئیه‌ندن سونرا، ائوه ساری یولا دوشوردوم. او قفه‌خانایا گئتدیییم هر زامان، آیاز آدلی بیر آشیق گؤروردوم. همیشه ده دیبده‌کی صندلیده اَیله‌شیب، گلیب گئده‌نه باخیردی. او یازیق آشیغین اوزو چوخ محزون، همی ده قورخمالی ایدی. اوزونون بیر طرفی پیس وضعده جیریلیب، ییرتیق ییرتیق ایدی. ائله‌بیل یابا، و یا عجیب بیر حئیوانین قییناغییلا جیریلمیشدی. قفه‌نین او بوجاقبوجاغیندا اونا گؤره چوخ سؤزلر دانیشیردیلار. قدیملر او صندلینین اوستونده، آشیق آیازین نه سازلار چالیب، ماهنیلار اوخودوغونو ائشیتمیشدیم. من آنجاق هئچ واخت اونون اَلینده ساز گؤروب، سَسینی ائشیتمهمیشدیم. اونو دئییب، دانیشیب، گولَنده ده گؤرمه‌میشدیم. دئییردیلر آروادی ایته‌ندن سونرا، آشیق چالیب اوخوماغی ییغیشدیرمیشدی. بعضیلری دئییردی اونون آروادی جاوان بیر کیشی ایله قویوب قاچیب اورسیه‌ته. اوزونو ده ائله او کیشی او گونه سالیبدی. بعضیلری ده دئییردی جینلر گلیب آروادینی آپاراندا، اونون دا اوزونو جیریب گئدیبلر. آشیغین دالیسوره بئله بئله سؤزلر و افسانه‌لر وار ایدی. چوخلاری دا دئییردی آبریسینا گؤره آروادینین قاچدیغینی اؤرت‌باسدیر ائله‌سین دئیه او ناغیللاری قوشوب. من آنجاق او سؤزلره اینانمادیغیما، دوزدن دوزه او کیشینین اوزونه نه گلدیینی بیلمک ایسته‌ییردیم. سونرالار، بیلمیرم نه جور اولدو، یاواشیاواش آرام آشیقلا آچیلدی. بیر واخت گؤردوم، هر دفعه او قفه‌خانایا گئتدیییمده اونون یانیندا اَیله‌شیب اونونلا دانیشیرام. بیر گون او یان بو یاندان دانیشا دانیشا، بیلمه‌دیم سؤز هاردان دوشدوسه، آشیق آیاز اوزنه نه گلدییینین ماجراسینی آچیب منه تعریفله‌دی. کئچیب گئتمیش سؤزدو، آمما یادیمدا قالان او یئره‌جک آشیق بئله ناغیل ائله‌دی: بیر گون صوبح ـ بئله بیله‌م پاییزین اورتاسی ایمیش ـ سحر چاغی آشیق حَیطه چیخیب قاپینی آچاندا، گؤزو دوشور زیل قارا بیر پیشییین یاشیل گؤزلرینه. پیشیک ائیواندا، دوز قاپینین آغزیندا، شؤنگه‌ییب، گؤزونو زیلله‌میشمیش آشیغین گؤزلرینه. اوشاقلیغیندا آناسی اونا تاپشیرمیشمیش، هئچ واخت دایانیب، بیر پیشییین گؤزلرینه باخمایا. دئمیشمیش بیزیم گؤزوموزه پیشیک کیمی گؤرسَنن اونلار جیندیلر. بو سؤز آشیغین قولاغیندا قالیب، هئچواخت بئله پیشیکلرین گؤزونه باخماییرمیش. حتتا قوجالیب آغ ساققال کیشی اولاندان سونرا دا، پیشیک قاباغینا چیخاندا، یئنه اوندان گؤز گؤتوروب آیری یئره باخیردی. آنجاق او لحظه، طلسم اولموش کیمی، پیشییین گؤزلریندن گؤز گؤتوره بیلمیر. بلکه اوشاقلیغینداکی قورخویا گؤره، او پیشییه باخماقدان اوشه‌نیب‌میش. اؤز دئییشی، او لحظه اوردا دایانیب پیشییه باخان اؤزونو، یاشلی بیر کیشی یوخ، بالاجا بیر اوغلان اوشاغی کیمی دویورموش. آشیقلا پیشیک نَمنه قدَر دایانیب بیر بیرینه باخیبلار. سونرا آشیق اؤزونه گلیب اونو پیشله‌ییر، آنجاق پیشیک هئچ یئریندن بئله ترپنمه‌ییر. عؤمورونده او جاساراتلیغا پیشیک گؤرمه‌میشمیش. آخیردا حیرصیندن یا دا قورخوسوندان، باشماغینی اونا ساری توللاییر. پیشیک یئل کیمی گؤزونون قاباغیندان سوووشوب، دیوارین باشیندا اَیله‌شیر. آشیق تای باشماق پیلله‌لردن دوشوب، حَیطده باشماغینی گَزنده، دیوارین باشینی پیشیکله دولو گؤرور. او پیشیکلره یئمک تؤکوب، اونلاری حَیطه ییغدیغینا گؤره آروادینین اَلیندن حیرصله‌نیر. آشیق اَل اوزونو یویوب سَرین هاوا اوزونه ده‌یه‌ندن سونرا، دونن گئجه سازینین سیملرینین قیریلماغی یادینا دوشور. آخشام سازی ساغ سالیم تاخچایا قویوب، یاتمیشمیش. گئجه یاریسی آیاقیولونا ئدنده، سازی تاخچادان یئره ساللاندیغی حالدا گؤرور. سیملری ده قیریلمیشمش. بو ایش، نئچه دؤنه عئینی حالدا باشینل گلمیشمیش. گئجه یاریسی او سازین باشینا نه گلدیییندن آغزی آچیق قالیر. اؤزیله آروادیندان سونرا بیر آیریسی، او ائوده یاشاییب یا گئتگَل ائله‌میرمیش کی. آشیق اوتاغا قاییداندا، آروادی یوخودان دورووب سیماوارین قاباغیندا صوبحانه راهلاییرمیش. گئدیب تاخچادان سازینی گؤتوروب، او یان بو یانینا باخیر. هاوا ایشیقلانینجاق، اونونلا اَللـه‌شیب، سیملرینی دوزه‌لدیر. سَسینه آروادی هئچ یئریندن ده تَرپنمه‌میشمیش. آشیق شکلی شکلی آروادا باخیب. آرواد شتته‌سینی بَرک بَرک باغلاییب، ایستکان نعلبکیلری یاخالاییرمیش. آرواد اونو اینجیتسه ده، آشیق اونو چوخ سئویرمیش. سوفرا باشیندا، سازا نه گلیب دئیه آرواددان سوروشاندا، آرواد باشلاییب آشیغی دانلاماغا. ـ یئنه صوبحه‌جک او سازلا اویناییبسان… آیری بیر ایش الیندن گلمیر کی… هامی گئتدی صنعت دالیسوره، سن ده گئتدین تار قاوال دالیسوره… گئت آروادلارین ده‌یه‌رینه باخ! من گرگ بیر اوووج پنیردن ساری قاپی قاپییا دوشَم و بئله بئله سؤزلردن. همیشه‌کی کیمی اَرینه دانلاق قالماییب ووروب. آشیق آروادین سؤزلریندن زارا گلمیشمیش دا. دورووب پئنجه‌یینی گئییب، سازینی دا گؤتوروب، گئدیر قفه‌خانایا. آشیغین دئمه‌ییندن، او جور کی یادیمدادی، او گونو آخشاماجاق قفه‌خانادا اَیله‌شیب، قلیان چکیبدی. سازین فیکیری باشیندان چیخمیرمیش. گون اورتا چاغی بیر دسته سرباز قفه‌خانایا دولوب، اورانی باشلارینا گؤتورموشموشلر. قفه‌نین یییه‌سی آشیغی فیکیرده گؤردوکده، دئییر: «کئفسیزسن آشیق! قیزدیر سازینی، قوی بیر آز اوره‌ییمیز آچیلسین!» آشیق دا سازی گؤتوروب، باشلاییر سربازلارین ساغلیغینا اوخوماغا. الینی سازین سیمینه چَکدیکجه، سیملرین قیریلماغینا دوشونورموش. ائله قوشمانی اوخویا اوخویا، لاپدان آروادی یادینا دوشور. همیشه اونونلا ساواشیب، سازیندان اَل چکمه‌یینی ایسته‌ییرمیش. دوشونور: اولمایا ائله سیملرین قیریلماغی آروادین ایشیدی! آشیق آیاز او گونو غملی بیر قوشما اوخویور. اؤزو ده بیلمیرمیش نییه ائله اورکدن اوخویور. اَلینه ساز آلیب اوخودوغو او مجلیسین سونونجو مجلیسی اولدوغونو چوخ سونرالار باشا دوشدو. گونباتان چاغی سربازلار داغیلیشیب گئدندن سونرا، آشیق دا سازینی گؤتوروب ائوه ساری یولا دوشور. باشینا گلن اویونلارا دوشونه دوشونه، ائوه چاتیر. قاپینی آچیب حَیطه گیرهنده، یئنه حَیط باجانی پشیکله دولو گؤرور. آشیق آیاز منه بئله سؤیله‌دی:
«عؤمرومون آخیریناجاق یادیمدان چیخماز او گئجه! نئچه ایللر اوستوندن کئچسه ده، ایندیکی کیمی یادیمدادی… گون باتیب گئتمیشدی. حَیط قارانلیق ایدی، تکجه اوتاغین پنجره‌سیندن جانسیز بیر ایشیق پیلله‌لره دوشموشدو. اول بئش آلتی پیشییین پیلله اوستونده اَیله‌شیب میریلداشماسینی گؤردوم. دوزونو ایسته‌سن بیر آز قورخموشدوم، صوبح کی کیمی. ائله دوردوغوم یئردن بیر داش گؤتوروب، ائیوانا ساری توللادیم. پیشیکلر او یان بو یانا قاچیب، تئشتی قازانی آشیردیلار. چیغیرتیلاری حَیطی گؤتورموشدو. اوتاغا ساری گئدنده، دیوارلارین باشینین دا پیشیکله دولو اولدوغونو باشا دوشدوم. گؤزلری قارانلیقدا ایشیلداییردی. او بئله پیشییین هاردان گلدییینی بیلمیردیم. قالمیشدیم اونلار منیم حَیط باجامدان نه ایسته‌ییرلر. من اوتاغا کئچه‌نده، دیوارین باشیندان منه باخیب، غضبلی غضبلی میریلداشیردیلار. آرواد چیراغی یاندیریب، قویموشدو پنجره‌نین دالینا. اؤزو ده بوخارینین یانیندا، یئرینی سالیب یورغانین آلتیندا بوزولموشدو. منیم ده یئریمی همیشه‌کی کیمی تاخچانین بو تاییندان سالمیشدی. سازی آپاریب تاخچایا قویاندا، اؤز اؤزومه دئدیم: بو گئجه بیله‌جه‌یم بو سازا نه گلیر. بوخارینین اوسته مرجی شورباسی قایناییردی. یئمه‌یه گؤیلوم اولمادان، پالتاریمی ده‌ییشیب یئریمه گیردیم. یئریمه گیرجه‌ک، مین بیر فیکیر باشیما دولدو. ائویمین سسسیز و غملی اولدوغونا فیکیرلَشدیم. آروادیمین اوشاغی اولمادیغینا. اوشاغیم اولسایدی، منیم ده ائویمدن شادلیق سسی گلردی و بئله شئیلره. گئجه یاریسی یاواش یاواش گؤزلریم آغیرلاشیردی. ائله یوخو هاواسیندا آروادین یئریندن دورماغینی حیس ائله‌دیم. یوخو باشیمدان قاچدی. دینمه‌دن آنجاق اؤزومو یوخویا ووردوم. گلیب باشیمین اوسته دایانمیشدی. نفسلرینین سسینی ائشیدیردیم. بیرآزدان سونرا تاخچایا طرف گئتدییینی باشا دوشدوم. اوردا نه ایش گؤردویونو بیلمیردیم. یورغانین کونجونو قالخیزدیغیمدا، سازی گؤتوروب یاواشجانی دهلیزه گئتدییینی گؤردوم. ائله یئریمده اوجور قالیب، قولاقلاریمی ایتیلدیم. قاپینین آچیلماغینین سَسینی ائشیدنده، آیاغا دوردوم. پئنجه‌ییمی گئییب، ائه‌مالجا آروادین دالیسوره ائشییه چیخدیم. ایندیکی کیمی یادیمدادی. عجیب بیر گئجه ایدی. آی ایشیغی یئره سَپیلمیشدی. یامان دا سویوق یئل اسیردی. ائیوانین اوستوندن آروادی کوچه‌نین باشیندا گؤردوم. باشماقلاریمی آیاغیما تاخیب، دالیسیجاق قاچدیم. یئل آز قالا آدامی آپارسین. پئنجه‌ییمی بَرک بَرک اَینیمه بوکوب، مین بیر فیکیرله تئز تئز یئریییردیم. آرواد لئی تکین گئدیردی. پیشیکلرده او یان بو یاندان اونون دالیسوره قاچیردیلار. کوچه‌لرین قورتاراجاغیندا، سایخین بیر یئرده، یییه‌سیز بیر باغین قاباغیندا آیاق ساخلادی. من ده او گؤره‌نمهدییی بیر یئرده دایانیب، نفسیمی دَردیم. اونون گئجه یاریسی او جهنمده نه غلط دارتدیغینی باشا دوشه بیلمیردیم. پیشیکلر دایانیب، گئندن باخیردیلار. آرواد سازی قوجاغینا آلیب، داش یا بئله بیر شئیین اوستونده اَیله‌شدی. یاواش یاواش پیشیکلر اونا یاخینلاشیب، باشینا توپلاشدیلار. باخ، ائله بو گؤزومله گؤردوم: بیر دسته پیشیک آروادین یانیؤره‌سینه ییغیشیب، اَیله‌شمیشدیلر. یئریمده قورویوب قالمیشدیم. او سفئه آرواد نییه پیشیکلرین اورتاسیندا اَیله‌شمیشدی؟! من تعجبله او صحنه‌یه باخاندا، آرواد باشلادی ساز چالماغا. اؤزو ده نه چالیردی! ایندییه‌جک هئچ اوستادی او گؤزه‌للیکده ساز چالاراق گؤرمه‌میشدیم. حئیران حئیران دوشونوردوم ساز چالماغی هاردان اؤیر‌ه‌نیب. نه عجیب سس ایدی او چالدیغی موسیقی! ائله‌بیل آیری بیر دونیادان گلیردی. او سسین اؤز سازیمدان چیخماغینا اینانا بیلمیردیم. یئل سسی هاوایا یاییب، هر یانی دولدورموشدو. آی ایشیغینین آلتیندا، پیشیکلر سسسیزجه آروادیمین یانیؤره‌سینده اَیله‌شیب، او موسیقییه قولاق آسیردیلار. من ده گؤزومو یوموب، نه قدَر اولدوغونو بیلمیرم، او غریبه سسه قولاق آسدیم. سیزاق اسیردی. تیتره‌مه‌یه دوشموشدوم. سویوقدان یوخسا آیری بیر سببدن دولایی اَسدیییمی بیلمیردیم. نه ائده‌جه‌ییمی ده بیلمیردیم. دوغروسو او آندا هئچ بیر ایشه قادر دئییلدیم. اوندان آرتیق اوردا دایانا بیلمه‌دیم. آروادی پیشیکلرین اورتاسیندا بوشلاییب، ائوه قاییتدیم. یئل سازین سسینی دالیمسوره گتیریردی. بوتون کوچهلر او موسیقی ایله دولموشدو. پنجرهلره باخدیغیمدا، هامینین سَسه باش چیخاریب ائشییه باخدیغینی ظن ائدیردیم. آنجاق پنجره‌لر باغلی ایدی. جاماعات یاتمیشدی یوخسا او سسی ائشیتمیردیلر؟ بیلمیرم. بلکه ده، تکجه من او سسی ائشیدیردیم. یئل ائوین قاپیسینی چیرپیردی. حَیط باجادا دا پیشکزاد یوخ ایدی. گئدیب یئریمه گیریب، یورغانی باشیما چکدیم. دیشلریم بیر بیرینه ده‌ییردی. آروادیما فیکیرلَشدیم. جیرال باغیندا تویا چاغیریلمیشدیم. اونو اوردا گؤروب به‌یه‌نمیشدیم. دَده‌سیز ننهسیز قیز ایدی. بیر قاری اونو یولدان تاپیب، آللاها گؤره ساخلامیشدی. قوهوم قونشولار دئییردیلر قاراچیلار اوردان کئچنده، اونو قویوب گئتمیشدیلر. اونون یاشیل گؤزلرینه وورولدوغوما، بو سؤزلره اینانمامیشدیم…
او گئجه مین گئجه‌جک منه کئچدی. بدنیم کئییب، یورغان دؤشه‌ییمه یاپیشمیشدی. فیکیر خَیالدان اؤزومه گله بیلمیردیم. بئله بیله‌م صوبحه یاخین ایدی، دهلیزین قاپیسی جیریلتیـلا آچیلماسی. اؤزومه دئدیم هلبت پیشیکلره ساز چالماقدان یورولوب، ائوه قاییدیب. اوره‌ییم چیرپینیردی. اونا نه دئیه‌جه‌ییمه دوشونوردوم. ایچَری کئچیب، سازی یاواشجا تاخچایا قویدو. نه ائله‌یه‌جه‌ییمی بیلمیردیم. حیرصله‌نمیشدیم. بیر یاندان دا اوره‌ییمه غریبه بیر غَم دولموش، سینه‌می سیخیردی. بیردن یورغانی بیر قیراغا ایته‌له‌ییب، دئدیم: «سازیمی هارا آپارمیشدین، آشیق؟» آروادین سسی چیخمادی. دووروب، یئریمده اَیله‌شنده، تاخچانین قاباغیندا بؤیوک بیر پیشیک گؤردوم. یاشیل گؤزلرینی منه زیلله‌ییب، دورموشدو اوردا. اوتوردوغوم حالدا قورویوب قالدیم. آنامین سؤزو یادیما دوشدو. صوبح او پیشییه باخدیغیما ایت کیمی پئشمان ایدیم. پیشیک یاواش یاواش منه طرف گلیب، قاباغیمدا دایاندی. دوز گؤزومون ایچینه باخیردی. گؤزلریمی گؤزوندن گؤتوره بیلمیردیم. اونون گؤزلرینده غریبه بیر شئی گؤروب، او اوندا باشیما گله‌جکدن هئچ جوره قاچا بیلمه‌دیییمی آنلادیم. پیشیک بیردن قییناغینی آتیب، اوزومو جیزدی. سونرا یئنه یاواش یاواش دالا قاییدیب، دهلیزه چیخدی. قییناقلارینین ایزیندن جانیما بیر آغری دولدو. دئدیم ایندی اؤلجه‌یه‌م آنجاق اؤلمه‌دیم. اَیله‌شدیییم یئرده آروادیمین بوش یورغان‌دؤشه‌یینه دونوخوب، قالمیشدیم. قان اوزومدن آخیب، بوغازیمین آلتینا سوزولوردو.»