الک قلبیر
الک قلبیر
احد فرهمندی
نئچه ایلدیر، آیدین فیکیر گؤزل ال ایشلری گؤرن بیر هنرمند ایله تانیش اولموشام. درین قاوراملی، انسانی دوشونمه‌یه یؤلندن، تاختادان تایسیز تابلولار قاییران سئوملی بیر انساندیر. بیر گون توکانیندا بو صنعته ساری چکیلمگی‌نین ندنینی سوروشدوم. دئدی: «ماجراسی اوزوندور، دانیشسام باش‌آغریسی توتارسان.»
دئدیم: یوخ، یوخ! دانیشساز چوخ سئوینرم.
او یاشلی صنتعکار بئله سؤزه باشلادی:
«اون‌بئش ایل بوندان قاباق امکلی اوْلدوم. قانادیم یوخ ایدی اوچام. نئچه گون اوّل، ایشدن آزاد اولماق هیجانیندان گئجه یاریسینا کیمی یوخوم توتموردو. سحرلر ده گون اوتاغین اورتاسینا یاییلانا کیمی یاتیردیم. اؤز‌ـ اؤزومه دئییردیم: «بیر بئله راحاتلیغین کئیفینی نئجه چیخارداجاغام؟»
بیرـ ایکی آی بئله سوردو. امکلی‌لیک نَمری‌نین باشینا دا، آروادین ال آچیقلیغی ایله بیر تَهر داش سالدیق. یانی ائوین باشا گلیب، بیتمه‌ین لازم اولان اشیالاری ایله، قیزین جئهیزینین قالان ـ قولانی آلیندی، اوسته‌لیک هله نئچه توکاندان دا قسط ایله آلیناجاقلار آلدیق، آیلیغیمین اوچدن بیری ده قسط‌لارا قوربان گئتمگه باشلادی. گئت‌ـ‌گده پولسوزلوق قارا اوزونو گؤستریردی. هر گون نئچه دؤنه آروادینان سؤزلشیب، دالاشیردیق. هر ساعت باشی بیزیم دالاشماغیمیز، ائوده اولان اوشاقلاری دا بئزیکدیریب، جانا گتیرمیشدی. «الک قلبیر» سؤزو آروادین آغزیندان دوشمور. بیر گون سؤز آراسی دئدی:
ـ نییه گون اورتایا کیمی یاتیب، یوخونون توخومونو توتورسان، قالخ آیاغا گئت شهری الک ولک ائله، اؤزونه بیر ایش تاپ دا!
من ده اونون سؤزونه دوزگون جواب تاپا بیلمه‌یب دئدیم:
آی آرواد «منیم اله‌ییم اله‌نیب، قلبیریم سولانیب» اوتوز ایل اداره‌ده یازی ـ پوزودان سووای بیر ایش اؤیرنمه‌میشم کی، بیر ده بو یاشدا کیم منه بیر ایش وئرر. گئدیرم ایش دالیسجا، دئییرلر: «ایشله‌یه بیلسَیدین اداره‌د‌ن سنی بوشلامازدیلار. سنین اله‌یین اله‌نیب، ده‌نین دارتیلیب، گئت اؤز باشینین چاره‌سی قیل.»
آرواد گؤزلرینی منه برلدیب قیشقیردی:
ـ الکچی‌نین قیل وئره‌نی کیمی اوتور ائوده، آجیندان دیشینین کیرینی سور.
حیرص باغیرساغیمی کسیردی، بیر سؤز دئیه بیلمه‌دیم. اصلینده آرواد دا ائله یئرسیز دانیشمیردی. آخی ائویمیزین گلیری آز، قوناق‌ـ قره‌سی، چوخ ایدی، بیر یاندان دا باهالیق آدامین آمانینی کسیردی.
سحر تئزدن یوخودان دوروب، ایش دالیسجا شهری بو باشدان ـ او باشا آیاقدان سالیردیم. تاپدیغیم ایشلرین هئچ بیرینین عهده‌سیندن گلن دئییلدیم. شهردن ۳۰ کیلومتر اوزاقلیقدا بیر داش‌ـ قوم شرکتی‌نین قوروقچولوغو، یئنی تیکلمگه باشلایان بیر تیکینتی‌نین گؤزتچیلیگی، بنگاه‌‌دا مشتریلره چای وئرمک، آژانس‌دا مسافر داشیماق و بئله، بئله سینیرلریمی پوزان ایشلر. آخشاملار الیم آیاغیمدان اوزون ائوه قاییدیردیم. آرواد سولقون بنیزلریمی گؤردوکده هر زادی آنلاییردی. داها سورغو ـ جوابی گرکلی گؤرموردو. اما ائوده اوباش‌ـ بوباشا گئدنده دیل اوجو دئیینمه‌سی کسیلمیردی:
ـ فیکیرلشمه‌دن اکیب‌ـ تؤکوب، اَتییمه، بیلمیر بو قلبیر گؤزلرینن نئینیییم. الله جانیمی آل، یاخام قورتولسون بو قارا گونلوکدن.
بئله‌لیکله هر گون دؤنه‌ـ دؤنه اداره‌یه گئتدیگیم گونلرین حسرتینی چکیردیم. امکلی اولماغیمدان قات‌ـ قات پئشمانم ایدیم. بیر گون محله‌نین پارکیندا اوتورموشدوم، الینده نئچه الک‌ـ قلبیر اولان یاشلی بیر کیشی گلدی اوتوردو یانیمدا. یوخسوللوق یازیق کیشی‌نین اوز‌ـ گؤزوندن یاغیردی. یاشاییشین آغیر گونلرینه آردیجیل قاتلاشماق دریسینی بوزوشدورموشدو. آلنیندا سس‌سیز باغیران قیریشلار کتاب‌ـ کتاب نیسگیلینی آنلادیردی.
اورک‌یانانلیقلا آریق الیندن یاپیشیب سوروشدوم:
ـ عمی آدین نه‌دی؟
ـ بارات
ـ بازارین نئجه‌دی؟
هئی‌سیز گؤزلرینی گؤزلریمه تیکیب: «آ قارداش بازار هاردئیدی؟ آغیریسی کسیلمه‌ین بو قیچلاریمینان شَهَری آیاقدان سالیرام، آنجاق گونده ایکی اوچونن چوخونو ساتانمیرام، اونون قازانجی دا یاوان چؤرَییمی گؤرمور» دئدی.
«نه یاخشی خالقا لازیم اولا آیری بیر زادلار ساتمیسان؟» دئیه سوروشدوم.
جیبیندن سیقار پاکاتینی چیخاردیب، سیقارلاردان بیرینی گؤیرمیش دوداقلارین آراسینا قویوب، آلیشدیردی. درین بیر نفس ووروب، آجیسینی اوداندان سونرا، اوز ـ گؤزو توستونون اورتاسیندا بیر آن دومانلیق گؤروندو. منه ساری باخیب دئدی:
ـ آتا‌ـ بابام عؤمور بویو الک قلبیر قاییران اولوب، من ده بو ایشی اولاردان اؤرگشمیشم، ائله پئشه‌م بودی. آیری ایش الیمدن گلمیر. بولاری ائوده قاییریرام، چیخاردیب بیرـ بیر ساتیرام.
ـ نه یاخشی بئله زادلاری ساتان توکانچیلارا ساتمیسان.
ـ آی بئناوا هارداسان سن، اولار ائله پولا آلیللار هئچ اؤز خرجینی اؤده‌میر.
کیشی سیقارینا بیر نفس ده ووروب، توستوسونو هاوایا بوراخاندان سونرا «سن نه ایشه باخیرسان؟» دئیه سوروشدو.
الیمی الکلرینی بیرینین اوستونه قویوب دئدیم:
ـ «اله‌ییب، اله‌ییب کپگینه قاتیرام.» امکلی اولموشام گونومو اویان‌ـ بویاندا بوشونا سووورام.
ـ ائله بیل یاخشی آداما بنزیرسن، گل ائویمی سنه تانتیدیریم، سحردن ناهارا ائوده الک‌ـ قلبیر قاییرارام، آرواد اؤلوب، اوشاقلاردا کؤچوب گئدیب، ایل ده بیر دفه گلمزلر یانیما، ائوده تکم. داریخاندا گل یانیما، خوسانلاشیب گونوموز کئچیردک. من ده داریخمییم. دئییب، نارین ـ نارین گولدو.
بیر آز دا داغدان‌ـ باغدان، روزگارین چتین اؤتمه‌سیندن دانیشیب، آیریلدیق.
ایکی گون سونرا سحر باشی بارات عمی‌نین ائوینه گئتدیم. کؤهنه دام‌ـ داشی‌نین گیریشینده دیرک‌ـ پردیندن باسدیرمیش کؤهنه بیر دام، اونون ایش یئری ایدی. کؤنول آچیقلیغی ایله منی قارشیلادی، ایچری کئچدیم ایش یئرینده بوللو، شیریق‌ـ شیریق نازیک تاختالار، چئشیدلی سیم تورلار هابئله ایش یاراقلاری وار ایدی. کیچک اودون مانقالین اوستونده، قارالمیش چایدانی قایناییردی. تاختالارین آراسیندا منه یئر آچدی. اوتوردوم. یاواشـ یاواش سؤز‌ـ صحبتیمیز قیزیشدی. بارات عمی دانیشاـ دانیشا یوخاری باجاریقلا کئچمیش گونلر سویا سالمیش تاختالاری بیر یئکه قابدان گؤتورب، اوج‌ـ اوجا چاتدیریب، میخلایاندان سونرا بیر طرفه دوزوردو. اللری تیتره‌سه ده اما ایشینی یاخشی گؤروردو. او گون بارات عمی آجی چایلا پنیر چؤرگینه منی قوناق ائتدی. ایکیمیزده بیرـ بیریمیزین تانیشلیغیندان سئوینیردیک.
هر واخت داریخاندا الیمده بیر زاد آلیب باراتعمینین ایش یئرینه گئدیردیم. کیشی منی گؤرنده گؤزلری گولوردو. هر دن ده بعضی ساده ایشلرده اونا یاردیم ائدیردیم.
بیر گون گوله‌ـ گوله منه دئدی:
ـ بیلیرم بو ایش ائله ده چؤرکلی بیر ایش دئییل، اما گل بونلارین قاییرماغی اؤیرن، باشین قاریشسین.
باراتعمینین الک ـ قلبیر قاییرماسینا دقت یئترمیشدیم، نظریمه ائله ده چتین بیر ایش گلمیردی. کیشی‌نین سؤزونو قبول ائتدیم، آز بیر زامان شاییرد کیمی اونا یاردیم ائتدیم، ایشین قیلیغینی، پوفونو اؤیرنندن سونرا، داها اؤزم تکلیکده الک ـ قلبیر قاییرا بیلیردیم. بارات عمی چوخ سئوینیردی، احوال روحیه‌سی دَییشیب، جوانلاشمیش کیمی گؤرونوردو. من ده اونون بئله حالا دوشمه‌سیندن اولدوقجا فرحلنیردیم.
بیر گون ایشله‌یه‌‌‌‌ـ ایشله‌یه فیکیرلشیب اؤز‌ـ اؤزومه: «آخی آخماق کیشی بونه ایشدی باشلامیسان، سندن چوخ قاباق بو ایشه باشلاییب، ایللر بویو عؤمرون، جانین بو یولدا قویان آدام، گؤزونون قارشیسیندا آجیندان اؤلور، هله سن ایندی مشقه دوشوبسن بو یولدان پول چیخارداسان» دئییردیم.
نئچه گون بو فیکیر ذهنیمده آت چاپدیریب، احوالیمی پوزموشدو. بو ایشدن قازاندیغیم آز پول دا آروادی راضی سالمیردی. آردیجیل دئیینمه‌لرینین آراسیندا لاغا قویموش بیر لحن ایله:
ـ سن کی الک ـ قلبیرچی اولموسان، بیرینی ده اؤزونه قاییر، عاغیلنی اله، سرـ سفئه فیکیرلری باشیندان آردیب، قیراغا تؤک، آدام اوزولو یاشا دا!
آروادین بو سؤزو منی هویوخدوروب، درین فیکره دالدیردی. چوخلو گؤتور‌ـ قوی ائدندن سونرا، باشا دوشدوم کی یاشاییشین بوتون مادی غیرمادی وارلیقلاری بیرـ بیر النسه، آییرد ائدیلیب، زیبیلریندن آیریلسا، انسان آز چتینلکلرله قارشیلاشار. چالیشدیم هر گون یاشاییشیمین بیر قونوسونو اله‌ییب، زیبللرینی قیراغا آتام. اؤنجه آرواد لاغا قویان قونودان باشلادیم، یاراماز، بئینمی دولدوران زیرـ زیبیل فیکرلرله دوشونجه‌لری قیراغا قویماغا چالیشدیم. بو یولدا چوخلو چتینلک چکسم ده، فیکیرلریم آریندیقجا باشقا قونولارین زیبللرینی اله‌مگی منه راحاتلاتدی. او اوزدن، یولداشلاریمی، قوهوم‌لاریمی، قونشولاریمی، گؤروشلریمی و بوللو‌ـ بوللو یاشاییشیما عاید اولانلاری الک ـ قلبیر ائتمگه باشلادیم.
بیر گون بارات‌عمی ایله بو فیکریمه گؤره دانیشیردیم، کیشی دئدی: گؤزل فیکردی، اما داها مندن سوووشوب، «اله‌ییم النیب، قلبیریم گؤیده فیرلانیر.» بوگون صاباحدی عؤمرومون قیراغینی قَتله‌ییب، دینمزـ سؤله‌مز چول‌ـ پالازیمی ییغیشدیریب، گئدم قبر ائوینه.
ـ آی کیشی بونلار نه سؤزدو دئییرسن. سن هله یاشامالیسان! بیر فیکریم وار دئسم گولرسن.
ـ هله دئ گؤرک بلکه گولمه‌لی اولمادی.
بیر آز وارـ گل ائدیب دئدیم:
ـ گل بو الک‌ـ قلبیرلری او قدر کیچیک قاییراق بیر کیچک تابلودا یئرلشسین.
عاغیللی آدام سفئه آداما باخان کیمی بیرآز منه باخدی، سونرا قاققا چکیب گولدو:
ـ دوغرو دئیبلر «آتی آتین یانینا باغلاسان، هم رنگ اولماسا دا هم خوی اولار.» اؤز آرامیزدی، کیشی بو آرواد سنی یامان سئفیه‌لدیب ها! آخی الک‌ـ قلبیردن ده تَبلو قاییرارلار.
ـ بارات عمی سن بیر دالیسان قولاق آس، ائشیت گؤر نه دئییرم.
ـ هن دئ گؤرک داها نه گولمه‌لی سؤزون وار.
ـ من فیکیرلشدیم روزگارین چتینلیکلری بیزیم خالقیمیزین باشینی ائله قاتیب، بیر آن دا بئله اؤزلرینه فیکیرلشه بیلمیرلر. دئدیم الک‌ـ قلبیر تابلو اولسا، آلتیندا دا بیر سؤز یازیلسا، خالق آلیب ائوینه وورار، هئچ اولماسا هر دن بیر گؤزو اونا ساتاشار یاشاییشیندا بعضی زادلاری الک‌ـ قلبیر ائتمگه ال قاتار.
بارات عمی منه فیکیرلی‌ـ فیکیرلی باخیب سوروشدو:
ـ مثلا نمنه یازیلسین.
بئله یازیلسین: «یاشاییشدا گرکن هر بیر زادینی الک‌ـ قلبیر ائت، راحات یاشا» دئدیم.
کیشی بیرآز یئره باخیب، سونرا باشینی قالدیریب: «نه بیلیم والهم» دئدی.
او گوندن بارات عمی ایله الک‌ـ قلبیر تابلوسو قاییرماغا باشلادیق. بیر ایکی هفته واختیمیزی توتدو، اما داها گؤز اوخشایان، اوره‌یه یاتان تابلولار الیمیزدن چیخدی. یاواشـ یاواش مشتریسی ده تاپلدی، یاخشی دا قازانیردیق، هم آرواد مندن راضی دوشموشدو، هم ده بارات عمی دؤیون قارین یئمک یئیردی.»
***
صنعتکار دوستومون سؤزلری بیتمیشدی من هله ده، گؤزلریمی اونون مهربان، صفالی اوزوندن چکه بیلمیردیم.
اورتالیغا لذّتلی بیر سس‌سیزلیک چؤکموشدو. اؤزومه گلیب. «ایندی بارات‌عمی سنله ایشله‌ییر؟» دئیه سوروشدوم.
ـ یوخ داها اونون گؤزلری ایشیقدان دوشوب، بیر ایش گؤره بیلمیر. او آلیزلایاندان سونرا بو توکانی اجاره ائتدیم، بورادا ایشله‌ییرم، گؤردویون کیمی، باشقا تابلولار دا قاییریرام، شوکور اولسون گلیری پیس دئییل. هر گون سحرباشی بیر ده توکانی باغلایاندان سونرا گئدیب، برات عمی‌یه باش چکرم، ایشلرینی یئر به یئر ائدیب، ائوه دؤنرم.
آیاغا قالخیب، تابلولاریندان بیرینی آلدیم، باغریما باسیب، ائوه گتیردیم.
ایندی او تابلو اوتاغیمین ان قیمتلی بیر بزَییدی، هر زامان بیر دَیرلی نسنه کیمی گؤزومون اؤنونده پارلاماقدادی.
اوندان گوج آلیب، عؤمرومون گونلرینی اله‌ییرم، عؤمرومون قیمتینه بیر یئره توپلان زیبیل کیمی انگل زادلاری قیراغا آتمیشام. آرینیب منه قالانلاری؛ اوره‌ییمین درینلیگینده یئرلشن، یاشاییشیما اومودو وئرن، ایشلریمده منه آرتیق گوج باغیشلایان، جان‌سیرداشیم اولان «سئوگیم»، دیرلی، درین فیکرلی دوستلاریمدان «اؤیرندیکلریم»، هابئله اونلارلا کئچیردیگیم «آنلار»، آز‌ـ چوخ یازیب ـ یاراتدیغیم «یازیلار»، بیر ده بوللو کتابلاردان آلدیغیم «بیلگی‌لر»دیلر.
آرتیق بو ایشه آلیشمیشام، هر گون فیکیرله دوشونجه‌لریمی اله‌مکده‌یم، اله‌دیکجه داها دا یونگوللشیرم.
سون
تبریزـ ۲۳/۲/۱۳۹۵