اتوبان
اتوبان
محمود مهدوی
سیجیللی‌لریمیزه باخیب گؤزلرینی گؤزوموزه زیلله‌دیللر. هَره‌یه بارماق باسدیریب تابوتونو وئریب گئتدیلر. اوره¬ییمدن سوووشدو هامیدان گیزلین تابوتومو آپاریم وئریم سئودیییم قیزا. فیکیرلشدیم: آغام تابوتون بیرینین اَسکیلمه‌یینی بیلسه قان سالار. دؤرد قارداش حیَطه دوزدویوموز تابوتلارین باش طرفینده دایانیب، اَلی اَلیمیزین اوستونه قویوب باشیمیزی آشاغا سالدیق. آغام زورنا چالدی. زورنانی بیزه، تابوتلارا توتدو. آغلاماغا نیققاندیق، آنجاق آغلایا بیلمه‌دیک. آغام زورناسینی قولتوغونا ووروب، ائیوانداکی سیماور چاینیکدن اؤزونه چای تؤکدو. چایینی تؤکجه‌یین ایچیب، آغزینی اَلیله یئلپیله‌دی. بیز فینجانداکی چایینی باشیمیزا چکدیک. آغزیمیزی یئلپیله‌ییب، آغلادیق. آغزیمیزداکی قندی توپوردوک یئره. آغام تابوتون بیرینه چیرتماق ووروب، تاققیلتی سسینی ائشیتجه‌یین دئدی: عجب نه قوری آغاجی وار. جان وئرر کابابا.
اونون سؤزو آغزیندا قالمیشدی‌کی، بیز تابوتون بیرینی آیاغیمیزین آلتیندا سیندیریب، تؤکدوک مانقالین ایچینه. آلیشدیرماغا بیر زادیمیز یوخ ایدی. هامی بیرـ بیرینه باخدی. آغام جیبیندن سیجیلیسینی چیخاردیب، بیر صفحه‌سینی جیردی. بویلانیب باخاندا گؤردوم ائولیلیک صفحه‌سی‌دیر. صفحه‌نی کیبریتله اودلادی. اود توتان کاغیذی آتدی مانقالین ایچینه. کیبریت چؤپونو ده وئردی منه. من چؤپو پیله‌ییب آتدیم آیاغیمین آلتینا. آغاجین بیر تیکه‌سی آزاراق آلیشجایین سئویندیک. آغام اَییلیب اودون بؤیروندن پیله‌دی. ماشایلا کؤزرمیش آغاجلاری او یان ـ بو یان ائله‌دی. بیری سَییزیدن بئش دنه یئر آلما گؤتوروب، بیچاقلا ایکی بؤلدو. بیری یئرآلمالارا دوز سپدی. بیر آیریسی یئرآلمالاری یاواشجاسینا کؤزون ایچینه آتدی. نم‌کیم یئلپیله‌دی. آغام فیشدیراق وئره‌ـ وئره دئدی: بئله دولتدن کیم اینجیر؟ کاباب آغاجین دا گتیریب قاپی ـ قاپی وئریرلر.
آغام مانقالین قیراغیندا اوتوروب زورنا چالدی. یئرآلما چیرت‌ـ چیرت ائله‌دی. بیری ماشایلا پارا یئرآلمانی گؤتوروب، پیله‌یه‌ـ پیله‌یه دیشینه چکدی. آغام دئدی: اوت ایتیدی پیشیب.
هره ماشانین آراسینداکی یئرآلمایا چیمیدیک ووروب آغزینا قویدو. بیری تامسینیب دئدی: لاپ دؤیمه کابابین دادین وئریر.
من یئرآلمانی آغزیمدا توولاییب دئدیم: یوخ ائی بؤیرح کابابینا اوخشئییر.
اورتانجیلیمیز دئدی: آغزوزون دادین بیلمیرسوز دای. من کی، ائله بیلیرم قره جییر یئییم.
لاپ خیردامیز اوتاناـ اوتانا دئدی: باغارساق اولسا نئجه؟!
بیری ائودن دوْنموش اَتی گتیریب اودون اوستونه توتدو. اَته ایستی دَیدیکجه‌یین یوموشالیب، سویو اودا دامدی. آغام اَتی اَلینده توتانا گؤزونو آغارتدی. نم‌کیم تئز سیماوردان داغ‌سو آلیب گتیردی. اَتی قویدوق داغ‌سویون ایچینه. بیشمیش یئرآلمالارین قابیغینی سویوب، دوز سپیب یئدیک. بیری اودون بؤیرونه چاینیکی قویوب دئدی: قَه‌ینه‌سین چای قویاخ.
جیبیمدن بیچاغی چیخاردیب وئردیم آغاما. هامینین گؤزو بَرلدی. دئدیم: تابوتومون اوستونه بیر زاد یاز!
آغام گولومسه‌ییب، باشیما دولانا‌ـ دولانا ساغلیغیما زورنا چالدی. زورنانی منه وئریب، تابوتون بؤیرونده اَیلشدی. بیچاغی آغاجین اوستونه قویجایین سوروشدو: آدون ندی؟
رنگیم قاچیب قالدیم آوارا. داها اؤز آدیمی بیلمیردیم. چوخدان ایدی تابوت گتیرنلر آدیمیزی دال با دال دَییشدیتدیریردیلر. هر هفته اونلاردان بیری سیجللیمیزه باخاندا دئییردی: بو دا اولدی آد؟
بیز اونلارا دئییردیک: سیز بویرون نه آددان خوشوز گلیر یاریم ساعاتا دَییشدیریخ.
اونلار تکجه قاش قاباقلارینی ساللاییب، سیجیللی ده اوخونولماز بیر آد یازیب وئردیلر بیزه. بیز هر نه قدر سیجیللینی او تای بو تایا دؤندردیکسه ده اوخویا بیلمه‌دیک. بیر دفه سئودیییم قیزلا گؤروشنده او دئدی: آغامین یادینا گلنن آغاسی‌نین آدی یوخ ایمیش. ایندی سن آدی نئنئی‌سن؟
آغامدان سوروشدوم: سن دییه بیلسون آغوون آدی ندی من…
ایسته‌دیم دئیم آدیمی دَییشدیتدیرم آنجاق گؤردوم دفتردن تابوت گتیرنلر قاباقجادان بو ایشی گؤروبلر. آغام بوینونون دالینی قاشییب دئدی: نه ربطی وار؟
دئدیم: اصلن آغوون آدین تابوتومون اوستونه یاز.
بیرینین جینقیری چیخمادی. آغام منه باخدی، من داغ‌سوداکی آچیلان اَته. بیری اَتی میله تاخدی. آیریسی اودو یئلپیله‌دی. آغام بیچاغی آتدی تابوتون اوستونه. جیبیندن سیجیللیسینی چیخاردیب اوستومه آتیب دئدی: گه بو میراثا قالمیشدان آدووو تاپ.
سئوینه‌ـ سئوینه سیجیللینی آلدیم. اوردا هئچ کیمین آدی یوخ ایدی. بیردن یادیما توشدو آغام بیر صفحه‌سینی جیرمیشدی. دئدیم: اودو آلیشدیراندا آدداریمیز اولان صفحه‌نی یاندیریبسان.
او یئریندن سیچراییب باشیما چیغیردی: ایندی تابوتون اوستونده آدون اولماسا اؤله بیلمیه‌جخسن؟
هئچ زاد دئمه‌دیم. او کابابلارا باخیب یئنه قیشقیردی: نییه بیلاری قویدوز یانا؟
هره‌میزه بیر میل کاباب وئردی. میل‌دن اَت چکیب قویدوق آغزیمیزا. یوموشاق اَتیدی. بیری هامییا بیر به بیر بیچاق پایلادی. بیر آیریسی یئر آلما تایینی تؤکدو مانقالین قیراغینا. یئرآلمالاری ایکی بؤلوب دوزدوک اودون اوستونه. دؤرد قارداشلیغا شهرین ملّی پارکیندا یئرآلما کابابی ساتیردیق. آغام دا شهرین گیره‌جه‌یینده بالیق کابابی ساتیردی. همیشه ائویمیزده تای ـ تای یئرآلما اولاردی. بیری یئکه آغاجلاری تیکه‌ـ تیکه ائله‌ییب ییغدی اَلیمیزین آلتینا. آغام دیشینی قورتدالایا‌ـ قورتدالایا دئدی: سیندیرون، سیندیرون، هفته‌نین آخیریندا گلیب تابوتلاری ایسته‌سه‌لر نئلیه‌جخسوز؟
هامیمیز اودون اوستونده‌کی یئرآلمالارا باخدیق. او حیرصلنیب یئنه سوروشدو: بیز بو ائوده بئش نفروخ، آنجاق دؤرد تابوتوموز وار!
بیری فینجانلارا داغ‌سو تؤکدو. هامی داغ‌سونو پیله‌یه‌ـ پیله‌یه ایچدی، فیکیرلشدی. سوروشسایدیلار بئشینیجی تابوت نئجه اولوب قالاجایدیق آوارا. آغام فینجانداکی داغ‌سونو پؤشته‌‌یه‌ـ پؤشته‌یه ایچدی، بیر یئره دونوخدو. یئرآلما بَلله‌سی بوغازیمیزدان آشمادی. اونلاین دفترینه همیشه یئرآلما کابابینی آپاریب وئریردیک. اونلار آرتیق آرتیغینادا پولوموزو وئریردیلر. آنجاق تابوت مسئله‌سینه گلنده هئچ کیمله شوخلوقلاری یوخ ایدی. دئییردیلر اونلاردان بیری قارداشینی اؤلدورموشدو. بئله‌کی، قارداشی گئجه‌لر گلیب دفترین حیَطیندن تابوت اوغورلاییب، آپاریب شهرین یوخاری باشیندا باها‌ـ باها ساتیرمیش.
همیشه دفتردن گلنلر حیَطده اؤلونون صیفتینی، سیجیللی‌سینده‌کی عکسی‌له توتوشدوردلار. یئنی تابوت وئریردیلر. اؤلونو تابوتا قویوب، چییینلرینه گؤتوروردولر. طبیل شیپورلا دا اوردان گئدیردیلر.
آغام اؤله بیلمه‌دییندن داها کوچه باجادا باشینی اوجا توتا بیلمیردی. گئجه‌لر سحره‌جن ائیواندا اَیلشیب سیگار چکیردی. صاباح بیزه تزه سنگک آلیب، چای دمله‌ییردی. صبحانه یئییب، کوچه قاپیسیندا آغامدان گیزلین سیگار چکیردیک. یای گونلری ایدی. هاوالار گئجه سرین اولوردو. بیز تابوتدا یاتیردیق. آغام سحره‌جن حیَطی دولانیب سیگاری، سیگارا توتوردو. گئجه یاریسی گؤیلو ایستهین اویانیب، یئرینی وئریردی آغاما. او تابوتدا اوزانجایین خورت دوشوردو. صاباحیسی دفتردن گلنلر، اؤلوسو اولان ائوه، آدام باشی بیر تابوت وئریردیلر. هره گرک اؤز تابوتونو آلیب لیستده بارماق باسایدی. او گونلر ایدی کی، آغام قاپیدا وانتدن دوشوب بیزی چاغیردی. راننده وانتین دال قاپیسینی آچدی. گؤردوک اورادا قبر داشی وار. داشین اوستونده ایکی اوچ دنه ضربدر چکیلمیشدی. کؤمکله‌شیب داشی حیَطه گتیردیک. آغام قبر داشینی تابوتلارین قیراغینا قویوب گئجه‌لر اوستونده اوزاندی. آنجاق یئنه یاتا بیلمه‌دی. دوروب چای دمله‌دی. بیزی ده اویادیب، تابوتون ایچینده اوتوردوب، چای وئردی. قونشولار صبح تئزدن اؤلنلرینی تابوتا قویوب، تابوتو دا قویوردولار قاپییا. قاپیدا بیر چاراپایا اوستونده ده بیر بولوت خورما قویوردولار. قاپی‌نین او تاییندا دا آغام اوتوروب زورنا چالیردی. کوچه‌یه زورنا سسی یاییلیردی. تابوت پایلایانلار دولو تابوتو آپاریب یئرینه بوش تابوت وئریردیلر. قونشولار تله‌سیردی اؤلمه‌یه. آغام اؤلمه‌مه‌ییندن داریخیردی. آغاملا هر گئجه گئدیب قبر داشی گتیریب، کوچه‌ده سو لوله‌سینه گؤره قازیلان یئرلره دوزدوک. تکجه قبر داشلارینین اوستویله گئدیب گلدیک. قبر داشلارینین بیر باشی بیزیم قاپییا چاتیب او بیری باشیدا قبرستانلیغا یئتیشیردی. آغام هر گون او یولو گئدیب گلیردی. ایسته‌ییردی اؤلسه‌ده او یولدا اؤلسون. ائله او گوندن قانونلار دَییشیلدی. دفترین ایشچیلری گلیب، تابوت لیستی‌نین اوزویله قاپیلارین قاباغیندا قبر قازیب، گئتدیلر. گئده‌ـ گئده ده دئدیلر: بیز سیزون فیکریندیوخ. بوننان سورا تشریفاتنان تابیتی آپارما مراسیمینه یالاننان پول خشدنمیه‌جخ.
آروادلار قبرین اطرافینی سوپوروب سولادیلار. اوردا یئکه سمیاور قویدولار. کیشیلرین بعضی‌سی قبرین ایچینده اوتوروب، بعضیلری ده آیاقلارینی قبره ساللادیلار. قلیان چکیب چای ایچدیلر. کوچه‌یه تنبکی اییسی دولدو. کوچه‌نین شولوغلوغوندا ائودن اَکیلدیم. گئتدیم سئودیییم قیز گیلین قاپیسینا. اورادا بیر آز دایاندیم. او، قاپیلاریندا اوتوران آروادلارین ایچدیکلری چایی‌نین بوش استکانینی سینی‌یه قویوردو. اونلارا یاخینلاشجایین آروادلار اوست باشلارینی چیرپیب گئتدیلر. سینی‌ده ایکی استکان چای واریدی. دئدیم: گؤیدن ایکی فینجان چای گلدی بیری منیم بیری سنین.
سونرا اوتاندیغیمدان یئره باخدیم. باشماغیم ایشیلداییردی. اونو زورنا سسیله واکسلامیشدیم. سئودیییم قیز چای اَلینده گئدیب قبرده اوزاندی. من ده سئوینه‌ـ سئوینه اونونلا یاپیشیقلی قبره تپیلیب اوزاندیم. او دیرسه‌یی اوسته قالخیب منه چای وئردی. من ده اونا یئرآلما کابابی وئردیم. او دئدی: یامان آج ایدیم!
دئدیم: آل بینی دا.
او اَلینی قبردن قالخیزیب منه طرف توتدو. اووجونا دوز تؤکدوم. چایینی ایچدیم. ایلمانقی ایدی. آغاما ایلمانقی چای وئرسیدون تؤکردی باشووا. سونرا دا دئیردی: گرک چاینیکدن چایی تؤحجه‌یین چکه‌سن باشووا.
قیز مندن سوروشدو: نئچه تابوتوز وار؟
دئدیم: دؤرت دنه.
دئدی: آخی ائشیتمیشم سیز بئش نفرسوز.
دیلیمی دیشله‌ییب دئدیم: شوخلوق ائله‌دیم ائی!
دئدی: به سنون آغون هاچان اؤله‌جغ؟
سوروشدوم: نئجه. بیرینه نه دخلی وار؟
دئدی: آخی آغام دئییر سنون آغون اؤلمه‌سه مومکوندی بیزیم تابوت سهمیه‌میزی کسه‌لر.
دئدیم: جهنّمه گؤرا.
آغلادی. نلبکینی قویدوم قبرین ایچینه. نلبکی‌نین ایچینه ده بیر یئرآلما کابابی قویدوم. سس‌سیز‌جه اوردان قاچدیم. قاپیمیزداکی قبرده اوزانیب سیگار چکدیم، دئییندیم: «کیمه نه! آغام اؤلمور.» ائله او آندا آغام حیَطدن چیخدی قاپییا. سیگاری باشماغیمی‌نین آلتینا باسیب سؤندوردوم. آغام قبرلرین اطرافیندا اَکدییی گول‌لره سو وئردی. منه گؤزو ساتاشجایین چیغیردی: گون اورتادی آخی به هاچان دوراجاغسان بالا؟
قارداشلاریم حیَطدن گلیب اونا یالواردیلار: اجازه وئر بئبئله بوش تابوتون بیرینده اوزانیب سنون یئرووه اؤلغ.
آغام دئدی: اوندا قاپی قونشو نه دییَر؟ اَیَر منیم عورضه‌م یوخدوسا اؤلم قوی دیری قالیم.
قبردن چؤله چیخدیم. نئچه گون ایدی آغام بالیق ساتماغا گئدنده بیریمیزی اؤزویله آپاریردی. اونونلا گئدن قارداش اؤزویله تابوت گزدیریردی. آغام دئییردی: کیم نه بیلیر بلکه بیردن اؤلدوم!
هر گون بیرینین نوبه‌سی‌ایدی. بیر گون قارداشلاریمین بیری تابوتو سوروتله‌یه‌ـ سوروتله‌یه حیشطه گیردی. سونرا تابوتون ایچیندن قیزارمیش بالیق چیخارتدی. بیز هئچ نه سوروشمادیق، آنجاق او دئدی: آغام زورنا چالا‌ـ چالا شهرین اوستونده‌کی تپه‌دن اؤزون آتدی آشاغی.
سونرا تابوتون ایچینده چؤمبه‌لتمه اَیلشیب دئدی: «آغام اؤزونو آتمامیشدان قاباق منه دئدی من چالییام سن اوینا.» دئدیم: «اویناماغ بیلمییم.» آغام زورنا چالیب اوینادی. او حالدا دا اؤزونو اتوبانا آتدی. اَیلیب باخدیم اتوبان سایخین ایدی.
سیگار آلیشدیردیق. تپه‌نین لاپ آشاغیسی اتوبان ایدی. او اتوبانی دوزلدنده بیز ده اورادا ایشله‌دیک. شهرین یاخینلیغینداکی نئچه هکتار یئرآلما زَمیسی اتوبان طرحینه توشموشدو. هر ندن قاباق بولدوزئرلر اورالاری هامارلادیلار. زَمیلری اؤلچوب، اَللی قدم‌دن بیر تاختا میخی چالدیق. هر میخین اوستونده اولچدوغوموز متراژی یازمیشدیق. هله یئردن یئر آلما چیخیردی. ناهارا چیخاندا اورالاردان یئرآلما چیخاردیب کاباب ائله‌دیک.
سیگار داماغیمیزدا، تابوتلاری چییینیمیزه آتیب گئتدیک اتوبانا طرف. گؤیلو ایستهین یاری یولدا ایچینده یاتا بیلردی، اؤله بیلردی. ایسته‌ییردیک آغامین جنازه‌سیندن بیر زاد قالمیش اولسا قایتاراق. اورا یئتیشجه‌یین تپه‌نین اوستونده دایانیب دومان باسمیش اوتوبانا باخدیق. دومان یوخاری قالخدی. اَل‌ـ اَله وئردیک. بارماقلاریمیزی بیرـ بیرینه قیفیللادیق. دوماندا ایتدیک.